Ο Κρόνος και ο Χρόνος. Αστρολογικές και μυθολογικές συγγένειες

Ο γνωστός σε όλους μας θεός Κρόνος από την αρχαία ελληνική μυθολογία έχει περάσει στη θύμηση μας με πολλές εικόνες αλλά κυρίως σαν ο θεός – πατέρας που έτρωγε τα παιδιά του. Ο θεός αυτός ταυτίστηκε στην πορεία της ιστορίας με τις ιδιότητες του αστρολογικού πλανήτη Κρόνου με συνέπεια σήμερα να μην μπορούμε εύκολα να ξεχωρίσουμε τα χαρακτηριστικά του θεού από τις ιδιότητες του πλανήτη.

Είναι ωστόσο πολύ ενδιαφέρον να ανατρέξουμε σε παλιές μυθολογικές πηγές και να δούμε τις απαρχές της εμφάνισης της λατρείας του θεού Κρόνου και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίστηκε στους αρχαίους πολιτισμούς η λατρεία αυτού του θεού.

Ο θεός Κρόνος δεν είναι κατεξοχήν ελληνικός θεός. Λατρεύτηκε στη Λιβύη, στο Λίβανο και στη Ρώμη και κυκλοφόρησε στην αρχαιότητα με πολλές ονομασίες. Ως Σατούρνος για τους Ρωμαίους, Βάαλ-Χαμάν για τους Καρχηδόνιους, Μολώχ για τους κατοίκους της Μέσης Ανατολής, Ζιρβάν-Ακαράν για τους κατοίκους της Περσίας. Σε όλους αυτούς τους πολιτισμούς όμως ο θεός αυτός παρουσίαζε κάποια κοινά χαρακτηριστικά.

Ήταν καταρχήν ένας θεός που απαιτούσε ανθρωποθυσίες (τρώει τα παιδιά του). Συνδεόταν με τις πρωταρχικές πολιτισμικές προσπάθειες των ανθρώπων, την καλλιέργεια της γης (θεός του σίτου), την αγροτική οργάνωση της κοινωνίας και την πρωτόγονη απονομή δικαιοσύνης των πρώτων πολιτισμών όπως ο κώδικας του Χαμμουραμπί (όποιος κλέβει πρέπει να του κόβουν το χέρι).

Ήταν μία λατρεία απαραίτητη για τα πρώτα στάδια του πολιτισμού της ανθρωπότητας, όπου τα ένστικτα ήταν ακόμη πολύ έντονα, δεν υπήρχε η έννοια της κοινωνίας και του κοινού οράματος της προόδου, ούτε η παιδευτική λογική της νομοθεσίας των επόμενων πολιτισμών.

Είναι ενδιαφέρον να αντιδιαστείλουμε πολιτισμικά τη λατρεία του Δία με αυτή του Κρόνου. Ο Δίας είναι δίκαιος, αλλά φιλεύσπλαχνος, θυμώνει, εκδικείται, αλλά παρέχει και έλεος και όραμα στην κοινωνία. Η δικαιοσύνη του Δία είναι υποκειμενική – ανάλογα με τις διαθέσεις του – και έχει και κοινωνική και παιδευτική χροιά (ο Δίας όταν λάμβανε αποφάσεις πάντα έβλεπε και το γενικότερο συμφέρον θεών και ανθρώπων). Η δικαιοσύνη του Δία εμπεριέχει στόχο για κοινωνική ανάπτυξη και πολιτισμό, ενώ η δικαιοσύνη του Κρόνου είναι πειθαρχική και άτεγκτη.

Επόμενο ήταν λοιπόν ότι η λατρεία του φιλεύσπλαχνου Δϊα θα ακολουθούσε χρονικά στον πολιτισμό μας τη λατρεία του Κρόνου. Και μέσα από το συμβολισμό της ανατροπής της βασιλείας του Κρόνου και της εγκαθίδρυσης των ολύμπιων θεών οι αρχαίες κοινωνίες έκρυβαν αναφορές ευρύτερου περιεχομένου.

Μυθολογικά ο Κρόνος έχει συνδεθεί με πολλές αναφορές. Κατά τους Ρωμαίους, όταν ανατράπηκε από το Δία, πήγε στη Δύση και εγκαθίδρυσε εκεί το βασίλειο του πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες (ενέργεια που τον συνέδεσε παροδικά και με τη μυθολογία των Ατλάντων και τις αναφορές των αρχαιολατρών για πολέμους μεταξύ Ατλάντων και Ελλήνων ή μεταξύ Κρόνου και Δία).

Σε πολλές περιπτώσεις ο Κρόνος και ο Δίας αναφέρονταν ως βασιλιάδες της αρχαίας εποχής που στη συνέχεια θεοποιήθηκαν. Αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς ή ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρουν τον Κρόνο ως βασιλέα της Δύσης, της Βρετανίας και του Βόρειου Παγωμένου Ωκεανού.

Στην Αθήνα τη λατρεία του Κρόνου έφερε σύμφωνα με την παράδοση ο Κέκροπας. Η λατρεία του ήταν σημαντική για την Αθήνα, καθώς υπήρχε πολύ σημαντική γιορτή, τα Κρόνια, που λάμβανε χώρα στην πόλη. Στα ελληνιστικά χρόνια υπάρχουν αναφορές για ανθρωποθυσίες στην Αλεξάνδρεια και στη Ρόδο (κυρίως καταδίκων σε θάνατο) προς τιμήν του Κρόνου.

Για τους αρχαίους ωστόσο η εποχή του Κρόνου ήταν συνάμα και μία Χρυσή Εποχή. Χρυσή, γιατί ήταν εποχή παιδικής αφέλειας για τους ανθρώπους. Κατά την εποχή αυτή (εποχή πριν από την Πτώση θα έλεγαν οι Χριστιανοί), οι άνθρωποι δεν είχαν μέσα τους πονηριά, ήταν απλοί και αφελείς και συνάμα ηθικοί όχι από επιλογή αλλά από εσωτερική παιδική αγνότητα. Στην εποχή του Δία και της αναπτυγμένης αστικής πολιτισμικής κοινωνίας εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα διλήμματα, τα επιχειρήματα και οι υποκειμενικές αλήθειες.

Παράλληλα η εποχή του Κρόνου έχει μείνει στην εποχή των ανθρώπων ως εποχή αφθονίας. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν θεός του σίτου και οι άνθρωποι πριν την καλλιέργεια του σιταριού ήταν υποχρεωμένοι να βρίσκουν την τροφή τους κυνηγώντας ή συλλέγοντας καρπούς από τη γη ή περιοδεύοντας με τα κοπάδια τους. Η καλλιέργεια της γης έφερε για πρώτη φορά απόθεμα στα ταμεία του κράτους. Περιοχές με μεγάλη καλλιέργεια σιταριού όπως η αρχαία Αίγυπτος (που τότε κάθε άλλο παρά έρημος ήταν) συγκαταλέγονταν στις πιο πλούσιες χώρες της εποχής.

Για τους αρχαίους ‘Ελληνες πάντως ο Κρόνος (ή κρονόληρος) ήταν και έκφραση καθημερινή που χαρακτήριζε τον αφελή, τον “κολλημένο”, τον οπισθοδρομικό. Σε μία κοινωνία καθαρά αστική και γεμάτη διαπραγματεύσεις, ο απλός άνθρωπος (ο χωριάτης) ήταν αντικείμενο γέλιου και εκμετάλλευσης.

Αστρολογικές Ιδιότητες – Συγγένεια του Χρόνου με τον Κρόνο

ΟΚρόνος αστρολογικά σηματοδοτεί έννοιες και γεγονότα για τη ζωή του ανθρώπου που συνδέονται σημαντικά με την έννοια του Χρόνου. Η σοβαρότητα, η υπευθυνότητα, η ενδοσκόπηση, η αυστηρότητα, η σε βάθος προσέγγιση των πραγμάτων, η εμπειρία, ο αποχωρισμός από το παρελθόν, ο θάνατος και η διάλυση είναι έννοιες και διαδικασίες που έχουν ταυτιστεί στο μυαλό μας με τα γηρατειά ή τουλάχιστον με την πολύ ώριμη ηλικία.

Ο Χρόνος ως άλλος Κρόνος τρώει τα παιδιά του, δηλαδή τους ανθρώπους, καθώς τους οδηγεί αναπόφευκτα στο θάνατο, χωρίς καμία ελπίδα διαφυγής. Ο μόνος που μπορεί να τον “ξεγελάσει” είναι ο πονηρός Δίας, που παίρνει διάφορες ζωικές μορφές και “κρύβεται” από τον πατέρα του για να εμφανιστεί μετά από καιρό να τον ανατρέψει. Πίσω από την παρουσία αυτή του Δία κρύβεται, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, το ξεγέλεσμα του θανάτου από τη φύση που περικλείει τη νέα ζωή μέσα στον καρπό ή το σπέρμα που κρύβεται στο χώμα και το κρύο μέχρι τον ερχομό της άνοιξης και την άνοιξη της νέας ζωής.

Σε άλλες μελέτες και άρθρα βλέπουμε αναφορές ότι όπως ο θεός Κρόνος προσπάθησε να αποφύγει την προφητεία της αναπόφευκτης ανατροπής του, καταπίνοντας τα παιδιά του, αλλά δεν το κατάφερε, έτσι κι εμείς όσο κι αν προσπαθούμε να αποφύγουμε το αναπόφευκτο, είναι σίγουρο ότι σε κάποια στροφή της ζωής θα το βρούμε μπροστά μας. Ο Χρόνος αποκαλύπτει τα πάντα κι ο Κρόνος σαν αστρολογικός πλανήτης μας διδάσκει να μην εθελοτυφλούμε απέναντι στο πρόβλημα.

Για άλλους μελετητές όχι απαραίτητα αστρολόγους το Πάνθεον των Ολύμπιων Θεών κρύβει μέσα του πολλές συμβολικές συνδέσεις με την κοσμολογία και τη γέννηση του Κόσμου. Ο Κρόνος ως άλλος Χρόνος γεννιέται όταν γεννιέται ο Ουρανός και η Γη, δηλαδή όταν δημιουργείται ο Χώρος. Ο Χρόνος δεν μπορεί να υφίσταται χωρίς τον Χώρο, καθώς ο Χρόνος είναι η κίνηση του Χώρου, αλλά και η κίνηση του Χώρου ερμηνεύεται με χρονικούς όρους (ταχύτητα, επιτάχυνση).

Ο Δίας είναι η γονιμοποιός ενέργεια του αρσενικού που μεταμφιέζεται με πονηριά για να ξεγελάσει την Παρθένο Ήρα-Ύλη, η οποία προσπαθεί να αποφύγει τη Σύλληψη, αλλά δεν το καταφέρνει πάντα. Και οι δύο κρύβονται και καταπίνονται από τον άτεγκτο Κρόνο=Χρόνο που καταπίνει πολιτισμούς, πλανήτες και όλη τη Δημιουργία.

Ο Κρόνος φέρνει στον άνθρωπο όμως και θετικές επιδράσεις. Ο άνθρωπος αποστασιοποιείται από τα γεγονότα, παίρνει ψύχραιμες αποφάσεις, προσγειώνεται, ωριμάζει, συμφιλιώνεται με την πραγματικότητα, μαθαίνει να εργάζεται και να χτίζει. Για τους ανθρώπους που είναι ώριμοι ο Κρόνος φέρνει επιβραβεύσεις, προαγωγές, αναγνώριση. Για τους ανώριμους ανθρώπους όμως φέρνει φόβο, αποφυγή ευθυνών και τάση να μην αναγνωρίζουμε το πρόβλημα (αξίζει εδώ μία αναφορά στην αντίθεση μεταξύ Κρόνου και Ήλιου που υπάρχει κατά κάποιους αστρολόγους στο ωροσκόπιο της Ελλάδας, που μας κάνει ως έθνος να αποφεύγουμε τα προβλήματα και να θεωρούμε ότι για όλα φταίνε οι άλλοι).

Επίλογος – Ανακεφαλαίωση

ΟΚρόνος και ο Χρόνος λέξεις και έννοιες συγγενείς (Κρόνος από το εκ-ρέω ή εκροή ή όπως θα λέγαμε σήμερα εντροπία) έχουν συλλέξει μέσα τους αρχετυπικές επιδράσεις από αρχαίες λατρείες και αρχικά πολιτισμικά στάδια της ανθρωπότητας, που έχουν γραφτεί πλέον στα κύτταρα του καθενός από μας. Η αστρολογική εικόνα του Κρόνου-Χρόνου μας βοηθά να διαλογιστούμε πάνω σε αυτές τις ιδιότητες και να τις συνειδητοποιήσουμε, ώστε όταν βρισκόμαστε κάτω από την επίδραση τους να το κάνουμε συνειδητά κι όχι ασυνείδητα μέσα από τις επιδράσεις των αρχετύπων.

Στο χώρο αυτό η αστρολογία έχει να προσφέρει μία πολύ σημαντική υπηρεσία, καθώς μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει τις ασυνείδητες επιδράσεις που τον κατευθύνουν και να του δώσει τη δυνατότητα της ελεύθερης επιλογής.

Βασίλης Παπαδολιάς