(Ζωδιακός και Σύγχρονη Ψυχολογία… συνέχεια από το προηγούμενo)
Δεν είναι τυχαίο που το Μεσαίωνα η Αστρολογία χρησιμοποιήθηκε ακόμη και στη Μετεωρολογία. Αλλά και στην πιο σύγχρονη εποχή ο ζωδιακός χρησιμοποιήθηκε πλέον ως εργαλείο προσέγγισης της ίδιας της Ιστορίας. Χρησιμοποιώντας ως ουράνιο δείκτη τη μετακίνηση του σημείου της εαρινής ισημερίας η Ιστορία χωρίστηκε σε αστρολογικές εποχές διάρκειας δύο χιλιάδων χρόνων περίπου. Γνωστές σε μας:
- Η εποχή των Ιχθύων, που εκτείνεται περίπου από τη γέννηση του Χριστού έως σήμερα την οποία έχουμε μάθει να ταυτίζουμε με την άνοδο του Χριστιανισμού και άλλων παγκόσμιων θρησκειών, όπως ο Μωαμεθανισμός ή η Βουδισμός.
- Η εποχή του Υδροχόου που ακολουθεί, που είναι η εποχή της επιστήμης και της φυλετικής κουλτούρας
- Η εποχή του Κριού που προηγήθηκε που ήταν εποχή της πατριαρχίας, των μεγάλων βασιλιάδων και πολέμαρχων με την εμφάνιση του συμβόλου του Αμνού του Θεού
- Η εποχή του Ταύρου ακόμη πιο πριν που ήταν η εποχή της μητριαρχίας, της λατρείας του Ταύρου και της γεωργίας
Ειδικότερα πριν την άνοδο της Επιστήμης ο ζωδιακός συνδέθηκε προοδευτικά με όλο και περισσότερους τομείς της ζωής προσπαθώντας να λειτουργήσει ως εργαλείο πρόβλεψης των γεγονότων. Από την άνοδο της Επιστήμης και μετά η τάση αυτή παρήκμασε σημαντικά, με την ανάπτυξη της Ψυχολογίας όμως ένα νέο πεδίο εφαρμογής της Αστρολογίας εμφανίστηκε και νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις προτάθηκαν για θέμα που έχουν πλέον να κάνουν με τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Μία από αυτές τις προσεγγίσεις έχει π.χ. να κάνει με τη συνάφεια των ζωδίων μεταξύ τους μέσω της έλλειψης ενός στοιχείου από το ένα που συμπληρώνεται από το άλλο. Για παράδειγμα:
- ο Κριός θεωρείται ότι είναι αυτός που ξεκινά πάντα κάποιες καταστάσεις, δεν έχει τρόπο όμως να τις τελειώσει
- ο Ταύρος είναι εκείνος που ολοκληρώνει τον Κριό δίνοντας βάση στις πρωτοβουλίες, αρνείται όμως να εξελίξει αυτό που δημιούργησε
- οι Δίδυμοι εξελίσσουν ό,τι κρατά σταθερό ο Ταύρος, αλλά αδυνατούν να εμβαθύνουν σε κάτι και να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα
- ο Καρκίνος καταλήγει τι είναι αυτό που του αρέσει, αλλά δεν έχει τη δύναμη να βγει έξω να το κάνει πράξη
- ο Λέων το κάνει πράξη, αλλά δε γνωρίζει ότι δεν είναι αυτός πάντα που ξέρει τι είναι το σωστό
- η Παρθένος είναι κάτοχος της απαραίτητης μετριοφροσύνης, προσεγγίζει όμως τα πράγματα μόνο νοητικά χωρίς να εισάγει την έννοια της καλαισθησίας
- ο Ζυγός χρησιμοποιεί την καλαισθησία, αλλά αδυνατεί να λειτουργήσει μακριά από αυτήν
- ο Σκορπιός λειτουργεί και χωρίς καλαισθησία, αδυνατεί όμως να ξεφύγει από τις “μαύρες” περιοχές που δραστηριοποιείται
- ο Τοξότης ξεφεύγει από τις ΅παγίδεςΆ και κυνηγά τη χαρά της ζωής, αδυνατεί όμως να μπει σε μία αυτοπειθαρχία
- ο Αιγόκερως αυτοπειθαρχεί, αδυνατεί όμως να βάλει τους συνανθρώπους του μέσα στους στόχους του
- ο Υδροχόος θυσιάζεται για τους άλλους, αδυνατεί όμως να τους νιώσει
- οι Ιχθύες νιώθουν τους άλλους, αλλά αδυνατούν να πάρουν πρωτοβουλία να κάνουν κάτι γι’ αυτό
- ο Κριός πάλι ξεκινά να διορθώσει τα πράγματα, αλλά αδυνατεί να τελειώσει αυτό που ξεκινά, κ.ο.κ.
Προσεγγίζοντας με αυτό τον τρόπο ψυχολογικά τα ζώδια διακρίνουμε ότι κάθε επόμενο ζώδιο συμπληρώνει το προηγούμενο του. Η Λιζ Γκριν μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της Αστρολογίας στην εποχή μας θεωρεί ότι για κάθε στοιχείο υπάρχει και ένα άλλο που λειτουργεί ως σκιά του. Έτσι ο Κριός σα Φωτιά λειτουργεί με την παρόρμηση και τη φαντασία και αρνείται να χρησιμοποιήσει τη Γη, να δει δηλαδή τη σκληρή πραγματικότητα. Η Γη με τη σειρά της αρνείται να αφεθεί σε δυνατότητες, που θεωρεί μη ρεαλιστικές και εκτός πραγματικότητας.
Με τον ίδιο τρόπο ο Αέρας προσεγγίζει την πραγματικότητα μέσω της τάξης που προσφέρει η λογική. Βάζει τα πάντα σε κατηγορίες και ό,τι δεν εξηγείται με τη λογική προτιμά να το παραγνωρίζει και να το απωθεί. Αντίθετα το Νερό αφήνεται στις παρορμήσεις του υποσυνείδητου και θεωρεί ότι οι λογικές προσεγγίσεις είναι σχηματικές και απέχουν από το να εξηγούν το «βίωμα» μίας κατάστασης.
Σύμφωνα με άλλους μελετητές όπως η Karen Hammaker Zondag, μαθήτρια του Γιουγκ τα τέσσερα στοιχεία του ζωδιακού προσεγγίζουν τη ζωή με βάση μία κυρίαρχη ψυχολογική λειτουργία. Τα ζώδια της Φωτιάς βασίζονται στη διαίσθηση και τη φαντασία, τα ζώδια της Γης στην Αντίληψη της πραγματικότητας, τα ζώδια του Αέρα προσπαθούν πάντα να γενικεύουν δημιουργώντας μοντέλα ερμηνείας του κόσμου, ενώ τα ζώδια του Νερού χρησιμοποιούν το συναίσθημα και την ενσυναίσθηση για να βρουν λύσεις και απαντήσεις στα ερωτήματα της ζωής.
Κάθε ζώδιο επίσης λειτουργεί συμβολικά σαν μία εικόνα που περιέχει από τη μία πλευρά ένα Μύθο – δηλαδή ένα ιδανικό τύπο συμπεριφοράς για το ζώδιο αυτό – κι από την άλλη πλευρά μία Σκιά, δηλαδή ένα τύπο συμπεριφοράς που το ζώδιο απεχθάνεται και προσπαθεί να απωθήσει με αποτέλεσμα αυτός να εμφανίζεται υποσυνείδητα και ανεξέλεγκτα στη συμπεριφορά του.
Πολλές τέτοιες «μυθολογικές» προσεγγίσεις έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς από διάφορους αστρολόγους. Η Λιζ Γκριν έχει προτείνει κάποιους κατά τη γνώμη μου αρκετά επιτυχημένους.
- Ο Κριός μπορεί να είναι ο ιππότης που υπερασπίζεται τη δεσποσύνη ή ο Ρομπέν των Δασών που υπερασπίζεται τους αδυνάτους αλλά μπορεί να είναι και ο κακομαθημένος ευγενής που κάθεται όλη την ημέρα στον πύργο του περιμένοντας να φροντίσουν για όλα οι υπηρέτες.
- Ο Ταύρος μπορεί να είναι ο Άδωνις ή ο ιδανικός εραστής αλλά και ο αμετακίνητος στον τρόπο ζωής του και φανατικός στις απόψεις του
- Οι Δίδυμοι, μία συμβολική εικόνα ενός μαθητευόμενου μάγου, που ερευνά κάθε είδους γνώση, αλλά και ο φλύαρος κουτσομπόλης, που όταν δεν υπάρχει πραγματική πληροφορία για να επεξεργαστεί εφευρίσκει σενάρια συνομωσίας
- Ο Καρκίνος, η μεγάλη μάνα – αγκαλιά που φροντίζει για όλους αλλά και το μεγάλο απωθημένο ζωής που εκφράζεται μέσα από έντονη δηκτικότητα.
- Ο Λέων, το αρχέτυπο του μεγάλου καλλιτέχνη αλλά και η Σκιά του κομπλεξικού εξουσιαστή που θέλει να ελέγχει τα πάντα
- Η Παρθένος, το σύμβολο της αυτάρκειας και της λογικής, αλλά και η παντελής έλλειψη ενσυναίσθησης μπροστά στην αποθέωση της κριτικής
- Ο Ζυγός, ο εκπρόσωπος των καλών τρόπων και της ευγενούς συμπεριφοράς, αλλά και ο επιφανειακός άνθρωπος που μένει στους τύπους χωρίς να αναπτύσσει βάθος χαρακτήρα
- Ο Σκορπιός, ο ερευνητής της ανθρώπινης σκιάς και των κινήτρων που οδηγούν στο έγκλημα με τελικό σκοπό την κάθαρση της κοινωνίας, αλλά και ο χαμένος στα σκοτεινά κίνητρα του ψυχισμού που αδυνατεί να χρησιμοποιήσει καθαρή λογική και κατανοεί μόνο την συναισθηματική προκατάληψη
- Ο Τοξότης, δάσκαλος της χαράς του έρωτα και της ανέμελης αισιοδοξίας, αλλά και «αναίσθητος» μπροστά στο συμφέρον των άλλων προκειμένου να διασφαλίσει τη δική του κοινωνική άνοδο
- Ο Αιγόκερως, αρχέτυπο της υπεύθυνης εξουσίας που αναμορφώνει μία χώρα, αλλά και αναμορφωτής τύρρανος που εξαναγκάζει σε αλλαγές συμπεριφοράς με οποιοδήποτε κόστος
- Ο Υδροχόος, εκπρόσωπος της λογικής και της έμπνευσης που μέσα από την άνοδο της επιστήμης αλλάζει τον κόσμο, αλλά και ο δήθεν επαναστάτης που είναι γεμάτος ιδέες χωρίς να τις εφαρμόζει στην πράξη
- Οι Ιχθύες, αρχέτυπο της παγκόσμιας ενσυναίσθησης, της ανάγκης του άλλου και της συμπαράστασης στον πόνο αλλά και ο άνθρωπος που γεννά ενοχές και χειρίζεται με αυτές τους άλλους.
Ζωδιακός και Μεταφυσική
Με δεδομένο ότι η Αστρολογία ξεκίνησε σαν μέρος της ενασχόλησης των ιερέων θα ήταν παράλογο να υποθέσει κανείς ότι η θρησκεία ή τουλάχιστον η μεταφυσική θα έμενε μακριά από την επαφή με τα αστρολογικά εργαλεία ανάλυσης της πραγματικότητας. Πολλά παραδείγματα από τις παγκόσμιες θρησκείες και την παγκόσμια μυθολογία μπορεί να βρει κανείς που να σχετίζονται με το συμβολισμό του ζωδιακού κύκλου.
Οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου, οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή, οι δώδεκα Απόστολοι του Χριστού, οι ιππότες της Στρογγυλής Τράπεζας είναι μερικά από τα παραδείγματα αυτά.
Σε ένα λιγότερο εμφανές επίπεδο όμως αξίζει κανείς να δει πώς αντιλαμβάνονταν τη σημασία του ζωδιακού κάποιες προσεγγίσεις λιγότερο εμφανείς στους πολλούς και γνωστές περισσότερο σε μικρές ομάδες «μυημένων», ομάδες που από το 19ο αιώνα και μετά μάθαμε να ονομάζουμε ομάδες εσωτεριστών.
Ο εσωτερισμός ως κίνημα ξεκίνησε το 19ο αιώνα σε μία προσπάθεια να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη. Στα πλαίσια αυτά προσπάθησε βασισμένος στη μεγάλη πρόοδο της επιστήμης και της φυσικής του 19ου αιώνα να εξηγήσει τα θρησκευτικά φαινόμενα με όρους επιστημονικούς ή περισσότερο υλιστικούς. Προσπάθησε να εξηγήσει υλιστικά τι είναι η Ψυχή, τι ο Θεός, πώς λειτουργεί η μετενσάρκωση και πώς μπορεί να γίνει ο ίδιος ο άνθρωπος θεός.
Όροι όπως σκεπτομορφή, πεδία ύπαρξης του ανθρώπου, αστρική προβολή, ακασσικό πεδίο, κλπ, ήρθαν να δημιουργήσουν μία ορολογία για να εξηγήσει στη γλώσσα της επιστήμης – ή τουλάχιστον μίας προσέγγισης της επιστήμης – έννοιες ως τότε καθαρά θρησκευτικές.
Μέχρι την εμφάνιση της ψυχολογίας και της προσέγγισης του Γιουγκ ο εσωτερισμός έδειχνε να είναι η σημαντικότερη τάση ανανέωσης της αστρολογίας, μετά την παρακμή στην οποία αυτή είχε πέσει με την άνοδο της Επιστήμης. Αν η Επιστήμη μπορούσε να προβλέψει καλύτερα τα του κόσμου, τότε η Αστρολογία θα χρησιμοποιούνταν ως ερμηνευτικό εργαλείο για να βοηθήσει τον άνθρωπο να προσεγγίσει το Θεό, ως ένα εργαλείο διαλογισμού, ενατένισης και εξέλιξης της Ψυχής.
Κανείς δεν ξέρει τι θα γινόταν στην πραγματικότητα, αν δεν εμφανιζόταν στο προσκήνιο η ψυχολογία. Αν και οι εσωτεριστικές σέχτες είχαν πέσει σε μεγάλη διχόνοια ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, κανείς δε μας διασφαλίζει ότι δε θα συνέχιζαν να παραμένουν ό,τι καλύτερο είχε να δώσει η αστρολογία από πλευράς ανανέωσης.
Πώς συνδέθηκε όμως ο εσωτερισμός με την Αστρολογία; Και ποια ήταν η χρήση της Αστρολογίας που επιφύλαξαν οι εσωτεριστές στα πλαίσια του έργου τους;
Οι Εσωτεριστές και πάνω από όλα η «αιρετική» εκπρόσωπος τους Αλίκη Μπέιλη είδαν στο πρόσωπο του ζωδιακού κύκλου ένα άλλο ταξίδι, διαφορετικό από τα ταξίδια της φύσης ή της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου. Είδαν στο πρόσωπο του ζωδιακού κύκλου το ταξίδι της Ψυχής. Περιέγραψαν πώς η Ψυχή ενσαρκώνεται και από ποια στάδια περνάει για να ξαναγυρίσει στην πηγή της, αλλά και πώς η ύλη εξελίσσεται για να συναντήσει την Ψυχή της. Έτσι για την Αλίκη Μπέιλη:
- ο ζωδιακός δεν είναι ένας και μόνο, αυτός δηλαδή που έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε, αυτός που ξεκινάει από τον Κριό και καταλήγει στους Ιχθύς αλλά απαρτίζεται τουλάχιστον από δύο ζωδιακούς αντίθετων κατευθύνσεων
- το άτομο που δεν είναι μυημένο και δεν προσπαθεί να επιστρέψει πίσω στην ψυχή του ζει τη ζωή του χρησιμοποιώντας τον αντεστραμμένο ζωδιακό, αυτόν που ξεκινάει από τον Κριό και καταλήγει στον Ταύρο διατρέχοντας τους Ιχθύς, ενώ το άτομο που έχει μπει σε ένα μονοπάτι μύησης ακολουθεί το γνωστό σε μας ζωδιακό που ξεκινά από τον Κριό και καταλήγει στους Ιχθύς
- ο ζωδιακός σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο που δεν είναι μυημένος σηματοδοτεί τις φάσεις της ενσάρκωσης της Ψυχής του και της προόδου του μέσα στην ύλη. Έτσι:
- Ο Κριός συμβολίζει την επιθυμία της Ψυχής να εισέλθει σε ενσάρκωση και το βούτηγμα στη θάλασσα της ύλης
- οι Ιχθύς συμβολίζουν την συμπαντική θάλασσα της ύλης στην οποία βουτάει η Ψυχή
- O Υδροχόος την πρώτη προσπάθεια αποστασιοποίησης από τη συμπαντική θάλασσα και συνειδητοποίησης της αποστολής
- O Αιγόκερως τη δημιουργία της πρώτης μορφής, και την πρωταρχική φυλάκιση της ψυχής σε ένα απόλυτα άκαμπτο φορέα, που θα είναι όμως απαραίτητος για την ατομικοποίηση
- O Τοξότης δηλώνει την ανθρώπινη φιλοδοξία του Εγώ που βασιζόμενο στο φορέα του προσπαθεί να επιτύχει προσωπικούς και συμφεροντολογικούς στόχους
- O Σκορπιός τα πρώτα εμπόδια που φέρνει η ζωή που δοκιμάζουν το Εγώ αλλά και τις πρώτες παρορμήσεις ελέγχου των άλλων από το Εγώ.
- Ο Ζυγός είναι το σημείο καμπής όπου το Εγώ συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν και οι άλλοι
- Η Παρθένος το σημείο της πρώτης κάθαρσης, του καθαρμού για να εξαγνιστεί το Εγώ
- Ο Λέων η σύγκρουση με το εγωιστικό μας κομμάτι και η επικυριαρχία στις εγωιστικές μας επιθυμίες
- Ο Καρκίνος η πρώτη επαφή με τη συμπαντική ψυχή ή τον κόσμου του ομαδικού ασυνείδητου
- Οι Δίδυμοι η ενεργοποίηση του αντικειμενικού νου και η επικοινωνία με τον κόσμο των αρχετύπων
- Ο Ταύρος η συνειδητοποίηση του Σκοπού, στην υπηρεσία του οποίου καλείται να ενταχθεί τώρα το Εγώ
Αντίθετα για το μυημένο η πορεία κινείται αντίστροφα ξεκινώντας από τον Κριό και πηγαίνοντας προς τους Ιχθύς. Έτσι
- Ο Κριός συμβολίζει την πρώτη γέννηση στο χώρο του νοητικού πεδίου
- Ο Ταύρος την πρώτη διαμόρφωση φορέα στη γη
- Οι Δίδυμοι τη διαμόρφωση της γέφυρας μεταξύ νου και ύλης μέσω του αιθερικού πεδίου
- Ο Καρκίνος τη δημιουργία του καλουπιού της μορφής με υλικό του αστρικού σώματος
- Ο Λέων τη γέννηση του Εγώ και τη φυσική γέννηση στον κόσμο
- Η Παρθένος την είσοδο στη διαδικασία μαθητείας και την έναρξη «κατασκευής» της Ψυχής.
- Ο Ζυγός το μάθημα της ενατένισης ή αλλιώς της μη ταύτισης
- Ο Σκορπιός το μυστήριο του θανάτου, της επαναγέννησης και της μύησης
- Ο Τοξότης η συνειδητή ένταξη του ζηλωτή σε υπηρεσία στα πλαίσια του πανανθρώπινου Σκοπού
- Ο Αιγόκερως η δεύτερη στιγμή της κρίσης, η στιγμή του πραγματικού θανάτου, όπου την ώρα της εξόδου από το σώμα, η Ψυχή διασώζεται μόνο αν έχει απόλυτη έλλειψη ταύτισης με κάποιο συναίσθημα, προκειμένου να μην αφαιρεθεί η ενέργεια της από τις αστρικές μορφές
- Ο Υδροχόος η στιγμή επιστροφής της Ψυχής που μετά τη δική της σωτηρία δέχεται να βάλει πάλι σε κίνδυνο τον εαυτό της και να ξαναπεράσει από την ίδια διαδικασία προκειμένου να φέρει τη γνώση στους συνανθρώπους της
- Οι Ιχθύες, η στιγμή της πραγματικής επιστροφής στην παγκόσμια Ψυχή ή στη συμπαντική θάλασας της ύλης
Και μόνο η ανάγνωση των παραπάνω συμβολισμών προκαλεί ένα δέος στον αναγνώστη, καθώς βρίσκεται αντιμέτωπος με μία σειρά από ορολογίες και έννοιες μακριά από τις καθημερινές του προσλαμβάνουσες.
Το σημαντικό σημείο στην όλη αυτή διαδικασία όμως δεν είναι τόσο να κατανοήσει κανείς τις ορολογίες, όσο του να συνειδητοποιήσει ότι ακόμη και μεταφυσικές αντιλήψεις μπόρεσαν να φιλτραριστούν και να αποδοθούν συμβολικά χρησιμοποιώντας το ζωδιακό κύκλο ( ένα ζωδιακό κύκλο, που κατά τα άλλα βέβαια η ίδια η Μπέιλη αμφισβήτησε και θεώρησε ότι χρήζει ανανέωσης, καθώς δεν αντιστοιχεί πλέον στα πραγματικά αστρονομικά δεδομένα, αλλά λειτουργεί πλέον σαν ομαδική ψευδαίσθηση, σαν εγγραφή στην ομαδική ψυχή της ανθρωπότητας).
Παρόλα αυτά η αξία του ζωδιακού κύκλου ως εργαλείου προσωπικής εξέλιξης δεν αμφισβητήθηκε ποτέ ούτε από κείνη ούτε από άλλους αστρολόγους εκπροσώπους της λεγόμενης Εσωτερικής Αστρολογίας. Ίσα ίσα μάλιστα που υπήρξαν και περισσότερες αναλύσεις και αποσυμβολισμοί για να βοηθήσουν τους μαθητές των σχολών να αποκρυπτογραφήσουν καλύτερα τη λειτουργία της Ψυχής και να προοδεύσουν στην πνευματική τους εξέλιξη.
(πατήστε εδώ για την συνέχεια)
(βιβλιογραφία για το πρώτο κεφάλαιο θα παρατεθεί στο επόμενο και τελευταίο μέρος του κεφαλαίου)