Η Πλουτώνια παθολογία (μέρος Β)

Ο Σκορπιός και η διαδικασία του μετασχηματισμού. Πάλι, όταν κάνω λόγο για τον Σκορπιό αναφέρομαι στο αρχέτυπο, το οποίο ενσαρκώνεται σε κάθε άνθρωπο. Τα άτομα με έντονο το στοιχείο του Σκορπιού στον χάρτη τους αποτελούν παραδείγματα των στοιχείων που ο Σκορπιός αντιπροσωπεύει σε όλους μας.

Όπως και στον Ταύρο, η ψυχολογική ανάγκη του Σκορπιού μπορεί να αποκαλυφθεί μέσα από συμπεριφορές που είναι χαρακτηριστικές αυτού του ζωδίου. Σημειώνουμε το επίμονο διαπεραστικό βλέμμα, τη βαθιά, σιγοκαίουσα σεξουαλικότητα, τον αέρα του μυστηρίου, την παθιασμένη ένταση.

Ο Σκορπιός είναι ισχυρός, προκλητικός και πρόθυμος να πεθάνει για τις πεποιθήσεις του. Τείνει να κατευθύνεται προς κρίσιμες καταστάσεις, καθώς ελκύεται έντονα από περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης ή μετάβασης, όπως αυτή προκαλείται μετά από μία αμετάκλητη αλλαγή. Υπάρχει, λοιπόν, μια έλξη κρυφή, απαγορευμένη και επικίνδυνη. Στην καλύτερη το εκδοχή, ο Σκορπιός αποκαλύπτει τις αδικίες, εξαλείφει το κακό και θεραπεύει κάθε είδους πληγές. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, φαίνεται ότι υπάρχουν τρία βασικά θέματα στον πυρήνα ενός Σκορπιού.

Αυτά είναι:

1) ο μετασχηματισμός – ο θάνατος και η αναγέννηση, η θεραπεία, η ανανέωση, η αναζωογόνηση, η μεταρρύθμιση,

2) η δύναμη – η ακεραιότητα, η ένταση, η συνοχή των επιθυμιών, η δυνατότητα, η συγκεντρωμένη δύναμη και

3) η ένωση των δύο φύλων, η συγχώνευση, η διείσδυση και η αφομοίωση, η ένωση και όλα τα συναφή. Οι αστρολόγοι εύκολα θα συμφωνήσουν ότι αυτά τα θέματα συνδέονται με τον Σκορπιό. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι ο Σκορπιός αντιπροσωπεύει τις σχετικές ανάγκες για σεξ, δύναμη και μετασχηματισμό. Αυτό που μπορεί να μην είναι σαφές είναι πώς αυτές οι τρεις διαδικασίες είναι αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες.

Το να πει κανείς ότι ο Σκορπιός αντιπροσωπεύει την ανάγκη για μετασχηματισμό είναι σαν να υπονοεί ότι κάτι πρέπει να μετασχηματιστεί, είτε πρόκειται για μια πληγή, είτε για μια ζημιά. Ο μετασχηματισμός υπονοεί περαιτέρω τη μετακίνηση ή την εξέλιξη από το απλό προς το πιο σύνθετο. Στη χημεία, εάν ενώσουμε δύο ουσίες και υπάρξει κάποιο είδος αντίδρασης και οι δύο μετασχηματίζονται σε μια τρίτη ουσία, η οποία ενσωματώνει τις δύο σε μία καινούργια ενότητα.

Τοιουτοτρόπως, εάν υπάρχει μία πληγή στο σώμα, όπως π.χ. ένα ασθενές ή δυσλειτουργικό όργανο, αυτό αποτελεί ένα τμήμα που θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα του οργανισμού. Η θεραπεία του οργάνου έγκειται στην αποβολή αυτού που δεν έχει καμιά θέση εκεί και στην αποκατάσταση της καλής λειτουργίας του οργάνου – δηλαδή στην ενσωμάτωσή του πάλι στο σύνολο. Ο μετασχηματισμός, λοιπόν, είναι μια ολοκληρωμένη διαδικασία που περιλαμβάνει διαδικασίες αποβολής και ενσωμάτωσης.

Σε ψυχολογικό επίπεδο, η διαδικασία είναι η ίδια. Σχεδόν όλοι έχουν κάποια πτυχή της ψυχής τους, όπου αισθάνονται πληγωμένοι, τρωτοί και φοβισμένοι. Τα διάφορα ψυχολογικά μοντέλα έχουν δώσει διαφορετικούς όρους: κόμπλεξ, σκιά, παθογόνος πεποίθηση, τραύμα, νεύρωση, δαιμονικό, κακή πλευρά του εαυτού μας και τα αντικείμενα του κακού δεν είναι παρά ελάχιστα.

Σχεδόν σταθερά, αυτά τα πληγωμένα μέρη της ψυχής εδράζουν στο ασυνείδητο, κατασταλμένα ή χωρισμένα από τη συνειδητή επίγνωση. Γενικά η πληγή συνδέεται με κάποια ιδιαίτερη ανάγκη που θεωρείται πάρα πολύ επικίνδυνη ή επίπονη στο να εκφραστεί. Αυτό θα μπορούσε να είναι μία ανάγκη για αυτονομία ή εξάρτηση, ανταγωνιστική προσπάθεια, οικειότητα, αναζήτηση του νοήματος στις πράξεις μας ή ανάγκη για αισθησιακή ικανοποίηση.

Σε κάποιο σημείο, το άτομο έμαθε ότι αν δοκιμάσει αυτό το μέρος της φύσης του, είναι πιθανό να προκληθεί πόνος στο ίδιο ή σε άλλους. Έτσι παραμένει κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια της συνείδησης. Και ο Σκορπιός, ξέρουμε, ότι συνδέεται με οτιδήποτε είναι κρυμμένο ή θαμμένο κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων. Η έλξη του Σκορπιού προς τη σκοτεινή πλευρά προέρχεται από τη σφοδρή του επιθυμία να θεραπευθεί.

Η θεραπευτική διαδικασία, όμως, περιλαμβάνει σταθερά πόνο και βάσανα για το άτομο που είναι πληγωμένο. Φτάνοντας στα σκοτάδια της ψυχής του προκειμένου να θυμηθεί το τραύμα, την απώλεια ή την προσβολή, αντιμετωπίζει εκείνο το κομμάτι του εαυτού του, που είναι πλήρες φόβου και ντροπής. Οι αρνητικές πλευρές πρέπει να διαχωριστούν και να αποβληθούν, τα επώδυνα αποτελέσματα να ενσωματωθούν στην προσωπικότητα του ατόμου και η κατασταλμένη λειτουργία να αποκατασταθεί στην πρέπουσα θέση της, στην ολότητα της ψυχολογικής «οικονομίας». Όλα αυτά είναι κλασικά χαρακτηριστικά του Σκορπιού.

Ποιο, μπορούμε να ρωτήσουμε, είναι το αποτέλεσμα όλου αυτού του βασανισμού και της θεραπείας; Η απάντηση είναι η δύναμη. Οτιδήποτε κάποιος φοβάται, έχει δύναμη πάνω του. Έχει δύναμη επειδή εξαντλεί την ενέργεια που ειδάλλως θα ήταν διαθέσιμη στο πρόσωπο αυτό.

Ο Herman (1992), παραδείγματος χάριν, γράφει, ότι όλες οι τραυματικές εμπειρίες μοιράζονται ένα κοινό: την άρνηση και την αποδυνάμωση. Απομακρύνοντας κανείς την άρνηση και διαλύοντας τον φόβο, παίρνει πίσω τη δύναμη που έχει χαθεί. Λάβετε υπόψη σας τι συμβαίνει όταν κάποιος είναι φοβισμένος. Υπάρχει μια συστολή του εαυτού, ένας περιορισμός που απαιτεί σημαντική δαπάνη ενέργειας για να κατασταλεί ο φόβος.

Ο Jung (1960) αποκάλεσε αυτές τις συμπιεσμένες περιοχές «ψυχολογικά συμπλέγματα», τα οποία όρισε ως μαγνητικές δίνες συναισθηματικά φορτισμένων εμπειριών και συγκεντρωμένων ιδεών, που συγκεντρώνονται γύρω από έναν πυρήνα. Το σύμπλεγμα αποτελεί την εικόνα μιας συγκεκριμένης ψυχολογικής κατάστασης, π.χ. η απόλαυση του σώματος κάποιου (Αφροδίτη/ Ταύρος), η οποία είναι ασυμβίβαστη με τη συνήθη συνειδητή στάση. Το άτομο π.χ. μπορεί να ενδυναμώσει το φόβο της σωματικής ευχαρίστησης με την ανάπτυξη της αντίληψης «δεν πρέπει να αγγιχτώ ή να αγαπηθώ – κρατηθείτε μακριά».

Το ένστικτο της Αφροδίτης/ Ταύρου καταστέλλεται και συμπεριφέρεται, όπως αναφέρει ο Jung, «όπως ένα ζωντανό ξένο σώμα στη σφαίρα του συνειδητού» (σελ. 96). Ενώ το σύμπλεγμα μπορεί να κατασταλεί με προσπάθεια, τείνει να εκδηλωθεί εκδικητικά με την πρώτη ευκαιρία – ίσως όταν το άτομο αγχωθεί, κουραστεί ή είναι κατεστραμμένο από τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ. Με το σύμπλεγμα Αφροδίτης/ Ταύρου, η «επανεμφάνιση του κατασταλμένου» μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλη προσέγγιση, σε κατάχρηση στο φαγητό ή το ποτό, σε αυθόρμητες αγορές και τα σχετικά. Δεδομένου ότι ο Πλούτωνας κυβερνά τον Σκορπιό, αυτό το σύμπλεγμα μπορεί να συμβολίζεται από μια όψη τετραγώνου μεταξύ Πλούτωνα-Αφροδίτης.

Επειδή αυτές οι σκοτεινές περιοχές της ψυχής δεν αναγνωρίζονται συνειδητά, αλλά τείνουν να προβάλλονται και να αναγνωρίζονται σε κάποιον ή σε κάτι που βρίσκεται έξω από εμάς. Στον μύθο και τη λογοτεχνία, αυτό συμβολίζεται από οποιαδήποτε οντότητα που ενσαρκώνει το κακό, π.χ. ένα τέρας, ένας δράκος, ένας διάβολος, ένας δαίμονας ή ένα βαμπίρ. Ως σύμβολα του μετασχηματισμού, τα τέρατα είναι αρχέτυπα του Σκορπιού. Τα βασικά τους χαρακτηριστικά αποκαλύπτουν τον ουσιαστικό μηχανισμό του συμπλέγματος. Τα τέρατα είναι κτήνη του χάους που κρύβονται στο διάκενο της τάξης και κατοικούν στις περιοχές του άγνωστου. Αν και οι μορφές και οι τύποι τεράτων είναι αμέτρητοι, πίσω τους κρύβεται μια και μόνο αρχή: ένα τέρας είναι έξω από κάθε μορφή τάξης, δεν προσαρμόζεται σε καμία κατηγορία ή παραβιάζει τις υπάρχουσες. Τα τέρατα είναι μεταλλαγές, ενσαρκώσεις των νέων και άγνωστων καταστάσεων.

Πάρτε, για παράδειγμα, τους δράκους, ίσως το πιο διαδεδομένο τέρας στη μυθολογία και τη λαογραφία. Ο δράκος λέγεται ότι είναι γεννημένος από ένα κράμα ειδών και η μορφή του είναι πάντα μια σπάνια ένωση προφανώς ανόμοιων και ασύνδετων μερών –έχει σώμα φιδιού με λέπια ψαριού• πόδια, φτερά και κάποιες φορές κεφάλι πουλιού, πέλματα λιονταριού, αυτιά ταύρου, κέρατα αρσενικού ελαφιού κλπ. Οι συνδυασμοί είναι άπειροι. Επιπλέον, ο διάβολος είναι ένα υβριδικό πλάσμα –με δισχιδείς οπλές, ουρά, μυτερά αυτιά, λέπια, νύχια, κυνόδοντες και ρύγχος.

Επειδή τα τέρατα ενσαρκώνουν το φόβο μετάλλαξής μας, μια τερατώδης μορφή πρέπει να είναι παράξενη. Είναι, στην πραγματικότητα, ένα σύμβολο αυτού που κάθε άτομο φοβάται ότι θα γίνει, αν καταληφθεί από το σύμπλεγμα που υπάρχει στο δικό του ασυνείδητο, π.χ. ότι θα μετασχηματιστεί σε κάτι ξένο και τερατώδες.

Ένα κοινό χαρακτηριστικό των τεράτων και των διαβόλων είναι ότι μπορούν να μετασχηματιστούν στους πάντες και τα πάντα. Και το ίδιο μπορεί και ο παραβάτης της σεξουαλικής ελευθερίας μας. Θυμηθείτε τον γαλήνιο, γλυκομίλητο Jeffrey Dahmer ή τον David Koresh ή οποιονδήποτε από τους χιλιάδες βιαστές, αυτούς που κακοποιούν παιδιά και τα σεξουαλικώς αποκλίνοντα άτομα που μεταμφιέζονται σε φιλικό γείτονα, baby-sitter ή σε τοπικό ιερέα και που πάρα πολύ αργά αποκαλύπτεται ότι είναι ακόμα μια τραγική παραλλαγή από τη σεξουαλική ομαλότητα. Οι διάβολοι / τα τέρατα έχουν σχεδόν πάντα ένα σεξουαλικό συστατικό: το βαμπίρ με τη σφοδρή ερωτική επιθυμία τους για αίμα, ο δράκος στον οποίο πρέπει να θυσιαστεί μια παρθένα και ο διάβολος που παραπλανεί παρθένες είναι προφανή παραδείγματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν την ερωτικοποίηση του φόβου.

Ο Rollo May (1969) επισημαίνει ότι είναι ακριβώς η κατασταλμένη ενστικτώδης ζωή που δημιουργεί το σύμπλεγμα ή αυτό που ο ίδιος αποκαλεί δαιμονικό (σημ. μεταφραστή: η πραγματική έννοια της λέξης δαίμων είναι ο γνώστης). «Το δαιμονικό είναι οποιαδήποτε φυσική λειτουργία έχει τη δύναμη να καταλάβει ολόκληρο το άτομο» (σελ. 123). Επειδή η δύναμη του δαιμονικού δένεται με ορισμένες μνήμες και ανάγκες που είναι αποτρόπαιες στο άτομο, μπορεί να είναι καταστρεπτικό στη συνειδητή προσωπικότητα με τον ίδιο τρόπο που κι ένα τέρας εμφανίζεται καταστρεπτικό.

Όταν αυτή η δύναμη ακολουθεί στρεβλή πορεία και ένα στοιχείο παίρνει τον έλεγχο της συνολικής προσωπικότητας, έχουμε δαιμονισμό. Ο Jung αναφέρθηκε σε αυτό ως «εναντιοδρομία» [enantiodromia]. Εάν μια πλευρά ενός ζεύγους αντιθέτων γίνεται υπερβολικά κυρίαρχη στην προσωπικότητα, είναι πιθανό να μετατραπεί στο αντίθετό της, π.χ. στους ιερείς μετατρέπεται σε βιαστές παιδιών. Η εναντιοδρομία μάς βοηθά να καταλάβουμε πώς εμφανίζεται η δαιμονική κατάληψη. Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να κατασταλεί το σύμπλεγμα, το άτομο υπερτονίζει την αντίθετη πλευρά αναγνωρίζοντας τις ιδιότητες και χαρακτηριστικά που βρίσκονται σε αντίθεση με τη φύση των παρορμήσεων που φοβάται. Αργά ή γρήγορα, όμως, η κατασταλμένη ζωή γίνεται εμφανής και η συνειδητή προσωπικότητα απάγεται στον υπόκοσμο της ψυχής.

Προφανώς, το δαιμονικό δεν είναι μια πραγματική οντότητα, αλλά αναφέρεται σε μια θεμελιώδη, αρχετυπική λειτουργία της ανθρώπινης εμπειρίας, που τη συνδέω με τον Σκορπιό και τον κυβερνήτη του, τον Πλούτωνα. Η επιδεινωμένη μορφή αυτής της έννοιας, που αποτελείται από την πεποίθηση ότι καταλαμβανόμαστε από ιπτάμενους δαίμονες με κέρατα, είναι μια προβολή της εσωτερικής εμπειρίας προς τα έξω, η οποία γίνεται αντικειμενική πραγματικότητα.

Ο May (1969) υποστηρίζει ότι μια τέτοια σύλληψη καταστρέφει την εμπειρία μας για αγάπη και τη θέληση: «Επειδή οι καταστρεπτικές δραστηριότητες του δαιμονικού είναι μόνο η αντίστροφη πλευρά του εποικοδομητικού κινήτρου του” (σελ. 124). Στο δαιμονικό κείται η ζωτικότητά κάποιου, η ικανότητά του να ανοιχθεί συνειδητά στη δύναμη του έρωτα και να μετασχηματιστεί. Εάν κάποιος καταστέλλει το δαιμονικό, γίνεται συνεργός της καταστρεπτικής πλευράς του.

Για να διαλύσει κάποιος τη δύναμη του δαιμονικού, λέει ο May, πρέπει «να αναγνωρίσει αυτό που τον στοιχειώνει, όχι για να το εκδιώξει, αλλά για να το ενσωματώσει• επειδή στην πραγματικότητα αυτό αντιπροσωπεύει ένα στοιχείο που έχει απορρίψει από τον εαυτό του (σελ. 133).Κάνοντας αυτό είναι σαν να παίρνει πίσω τη δύναμη που έχει κατευθυνθεί προς τα έξω και να αποκαθιστά έτσι σε λειτουργία αυτό που κατεστάλη μέχρι τούδε. Αυτό είναι η ενδυνάμωση.

Ο μύθος του Ηρακλή που σκοτώνει την Ύδρα περιγράφει αυτήν την αρχή αρκετά ωραία. Σε έναν από τους δώδεκα άθλους του, ο Ηρακλής στέλνεται να σκοτώσει τη Λερναία Ύδρα, ένα τερατόμορφο φίδι που κατοικεί σε μια σκοτεινή σπηλιά σε ένα έλος. Η αποκρουστική Ύδρα τρεφόταν με τους χωρικούς που ζούσαν κοντά. Είναι ένα θανάσιμο πλάσμα με εννέα κεφάλια φιδιών, κάθε ένα από τα οποία έχει δηλητηριώδεις κυνόδοντες.

Το πρόβλημα είναι ότι κανένας δεν μπορεί να σκοτώσει την Ύδρα κόβοντας τα κεφάλια της, γιατί από το κάθε ένα που κόβεται, βγαίνουν τρία νέα κεφάλια. Ο Ηρακλής κάνει το λάθος να χτυπήσει την Ύδρα αφήνοντάς την αναίσθητη και έπειτα να κόψει τα κεφάλια της. Αλλά σε αυτό εντοπίζεται το λάθος του, επειδή με την προσπάθεια να «αποκόψει» το πρόβλημα, διογκώνεται ακόμα περισσότερο. Τα κεφάλια πολλαπλασιάζονται και ο Ηρακλής είναι σχεδόν τελειωμένος. Ξαφνικά θυμάται ότι η Ύδρα δεν μπορεί να ανεχτεί το φως. Έτσι γονατίζει, πιάνει την Ύδρα από τα πόδια της και την σπρώχνει στο φως του ήλιου, όπου ζαρώνει και αρχίζει να αργοπεθαίνει.

Η έννοια αυτού του μύθου είναι αρκετά προφανής. Το φίδι, φυσικά, είναι ένα αρχικό σύμβολο του Σκορπιού. Επιπλέον, ο Σκορπιός κυβερνά τις επικίνδυνες, κρυμμένες καταστάσεις όπως οι σπηλιές. Η Ύδρα είναι το δαιμονικό ή το ψυχολογικό σύμπλεγμα που είναι επικίνδυνο ακριβώς επειδή περιορίζεται στη σπηλιά του ασυνείδητου. Τρέφεται από την προσωπικότητα, επιδιώκοντας να υπονομευθεί και να καταστραφεί η συνειδητή ταυτότητα.

Μπορεί προσωρινά να κατασταλεί, δηλαδή να χτυπηθεί και να υποταχθεί, αλλά δεν μπορεί μόνιμα να «κοπούν τα κεφάλια του». Οι προσπάθειες καταστολής του απλά το κάνουν πιο εμφανές και εκδικητικό (η καταστολή, τελικά, είναι αυτή που ουσιαστικά γέννησε το πρόβλημα). Το σύμπλεγμα πολλαπλασιάζεται με κάθε προσπάθεια να χωριστεί από τη συνειδητή πραγματικότητα.

Ο μόνος τρόπος που το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί είναι με το κράτημα του σκοτεινού και κατώτερου στοιχείου του συμπλέγματος στο φως της συνείδησης, όπως όταν ο Ηρακλής γονάτισε στο έδαφος. Μόλις γίνει αυτό, το σύμπλεγμα μπορεί να ενσωματωθεί στην προσωπικότητα, χωρίς να αποτελεί πλέον απειλή. Από μια τέτοια ηρωική πράξη το άτομο είναι ενδυναμωμένο και μετασχηματισμένο. Η αύξηση της δύναμης σχετίζεται με τον μετασχηματισμό, επειδή με την αφομοίωση του συμπλέγματος δεν υπάρχει πλέον διάσπαση στην προσωπικότητα. Η ενέργεια που απορροφήθηκε προηγουμένως από το σύμπλεγμα διατίθεται έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη συνοχή θέλησης, αυξημένη ενότητα και ακεραιότητα, συνεπώς περισσότερο συγκεντρωμένη δύναμη προσωπικότητας.

Έρευνες αναφορικά με τα ψυχολογικά τραύματα έχουν καταδείξει ότι όταν βρίσκεται αντιμέτωπος ένας οργανισμός με μια συντριπτική εξωτερική απειλή ενάντια στην οποία δεν υπάρχει καμία δυνατότητα διαφυγής, υπάρχει μια τάση «να παγώνει» ή «να παριστάνει τον νεκρό» -δηλαδή να εμποδίζει ή να αναστέλλει όλη την αντίδραση του που θα ήταν κανονικά κατάλληλη (Browne, 1990• Herman, 1992).

Η ικανότητα να ανασταλεί ή να εμποδιστεί μια συντριπτικά απειλητική εμπειρία εξυπηρετεί το σκοπό της απειλής της εσωτερικής αποσταθεροποίησης. Συνεπώς, όποτε ένα άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με μια συντριπτική εμπειρία που βιώνεται ενδεχομένως ως αποσυνθετική, υπάρχει η δυνατότητα να την αναστείλει και να την παγώσει σε μια νεοφανή μορφή και να την διατηρεί σε εκείνη την κατάσταση επ’ αόριστον. Αυτό μπορεί να εμφανιστεί με μια μοναδικά τραυματική εμπειρία, όπως ο βιασμός ή η εγκατάλειψη ή ως αντίδραση σε μια χρόνια κατάσταση, όπως το να μεγαλώνει το άτομο δίπλα σε έναν αλκοολικό ή βίαιο γονέα.

Η ψυχή φαίνεται να ξέρει ότι το να βιώσει το άτομο μία ολοκληρωτικά απειλητική εμπειρία, θα το κατέστρεφε εξ’ ολοκλήρου. Έτσι την αποκόπτει, την καθυστερεί, την απομακρύνει. Επίσης αποκόπτεται όποιο μέρος της ψυχής συνδέεται μ’ αυτήν την εμπειρία. Ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί, παραδείγματος χάριν, μπορεί να αποκόψει την «επαφή» με το σώμα του και την ανάγκη για αισθησιακή ικανοποίηση (Αφροδίτη/ Ταύρος). Αυτή ολόκληρη η περιοχή αποφεύγεται, επειδή τείνει να επανεργοποιήσει την αρχική τραυματική εμπειρία. Υπό αυτήν τη μορφή, αποτελεί μια «νεκρή ζώνη» ή ένα κενό στην προσωπικότητα.

Ακριβώς, όπως δεν μπορείτε να κόψετε το κεφάλι της Ύδρας, όμως, έτσι και το αρχικό τραύμα δεν εξαφανίζεται, αλλά αντ’ αυτού προκαλεί κρίσεις πανικού, αναταραχή, εφιάλτες, κούραση, συναισθηματική απάθεια και άλλα κλινικά φαινόμενα που συνδέονται με τη Μετατραυματική Δυσλειτουργία του Άγχους (PTSD). Ακριβώς όπως η Ύδρα ξεχύνεται από την σπηλιά της για να τραφεί με τον αθώο λαό, έτσι και το δαιμονικό ξεχύνεται από το ασυνείδητο υπό τη μορφή παρεισφρητικών αναδρομών στο παρελθόν που αναστατώνουν τη συνειδητή λειτουργία.

Τελικά, ο μόνος τρόπος για να θεραπεύσει κανείς την πληγή είναι με το ν’ ασχοληθεί συνειδητά μαζί της. Γενικά, αυτό απαιτεί να εγκαταλείψει το άτομο τον έλεγχο, να παραδοθεί στα συναισθήματα που προκύπτουν κατά την προσέγγιση του συμπλέγματος, να ανοίξει και να αγκαλιάσει την ουσία της εμπειρίας, ν’ αποβάλλει τις αρνητικές καταστάσεις και τις άμυνες που αναπτύχθηκαν για να αποκρούσουν τον πόνο του αρχικού τραύματος και να ενοποιήσει το περιεχόμενο του τραύματος στη συνείδηση και τη μακροπρόθεσμη μνήμη του. Αυτό κρατά την Ύδρα στο φως του ήλιου. Και, όπως θα δούμε, δεν είναι διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του σεξ.