Η Ψυχολογία του Γιουνγκ στην Αστρολογία

Τα συμπλέγματα και η προβολή τους
Όταν πρωτοδιάβασα το βιβλίο του Στήβεν Αρόγιο Astrology, Karma, and Transformation αυτόματα εθίστηκα στην ψυχολογική αστρολογία.

Ο Αρόγιο είναι ένας αστρολόγος που κατάφερε να κατανοήσει τα προσωπικά προβλήματα του ατόμου μέσα από τον εντοπισμό των συγκρούσεών του στο γενέθλιο χάρτη. Με άλλα λόγια όταν ο αστρολόγος καταφέρει να εντοπίσει την προσωπική σύγκρουση ή το καρμικό μάθημα του ενδιαφερόμενου, τότε μπορεί να εφαρμόσει τη ψυχολογική γνώση για να οδηγήσει τον ενδιαφερόμενο στην απελευθέρωση.

Όλοι ανεξαιρέτως έχουμε συγκρούσεις μέσα μας, οι οποίες παρουσιάζονται μέσα από την προβολή τους στον εξωτερικό μας κόσμο και ιδιαίτερα στα άτομα με τα οποία μας δένει μια στενή σχέση. Για να εντοπίσουμε τη σύγκρουση θα πρέπει εξετάσουμε τις πλανητικές όψεις που συμβολίζουν τους διάφορους τύπους σχέσεων μεταξύ αρχέτυπων/πλανητών. Μια πλανητική όψη περιγράφει αυτά που προσδοκούμε από μια σχέση ή κατάσταση.

Για παράδειγμα, η Σελήνη στην Παρθένο σε αντίθεση με τον Κρόνο δείχνει ότι περιμένουμε από τη μητέρα μας ή τη σύζυγό μας να είναι ψυχρή και επικριτική. Αναμένουμε ότι η σχέση θα είναι δύσκολη και ότι θα υπάρξει αγώνας για να αντεπεξέλθουμε στα αρνητικά και μειωτικά σχόλια της μητέρας ή της συντρόφου. Δείχνει επίσης ότι αναμένουμε την ευρύτερη κοινωνία να είναι περιοριστική και χωρίς αισθήματα.

Η σύγκρουση, όπως τη βλέπουμε στους πλανήτες, τα ζώδια, την οικοθεσία και τις όψεις τους, αναφέρεται σε μια αδιάκοπη δραστηριότητα. Είναι χρόνια και στοιχειώδης στη ζωή μας και έτσι όταν εντοπιστεί η σύγκρουση μπορούμε να εξετάσουμε τη διάταξη της συμπεριφοράς μας, τις δυσλειτουργικές σχέσεις μας και τους ακριβείς λόγους για τις επανειλημμένες αποτυχίες στη ζωή μας.

Αναζητούμε ενεργά αυτό που θα μας πονέσει – η Σελήνη σε εξασθενημένη όψη με τον Κρόνο δείχνει ότι αναζητούμε ένα πρότυπο μητέρας, παρόλο που αναμένουμε ότι θα μας απορρίψει και θα μας επιβληθεί. Είναι όπως τα έντομα που έλκονται από τη φλόγα και δεν μπορούν να κρατηθούν μακριά. Παρά το γεγονός ότι η έλξη αυτή θα τα οδηγήσει στο θάνατό τους, τα έντομα συνεχίζουν να πετάνε προς το μέρος του κινδύνου.

Η εσωτερική σύγκρουση του ατόμου μπορεί να εντοπιστεί μέσα από την ιδιαίτερη εξέταση των σκληρών ή προκλητικών πλανητικών όψεων στο γενέθλιο χάρτη του. Οι σκληρές όψεις μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών πλανητών και των εξωτερικών πλανητών στις γωνίες και τα στέλιουμ θα μας οδηγήσουν στον εντοπισμό των συγκρούσεων που ψάχνουμε. Είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που μας προκαλούν στην καθημερινότητά μας.

Συμπλέγματα

Όλοι έχουμε συμπλέγματα. Αυτά είναι που μας κρατάνε προσγειωμένους, είναι οι διδάσκαλοί μας και είναι απαραίτητα στην προσωπική μας Αναζήτηση. Η Λιζ Γκρην λέει: «Το θέμα των συμπλεγμάτων είναι, αν μου επιτρέπετε την έκφραση, πολύ ‘μπλεγμένο’. Είναι όμως εξαιρετικά πολύτιμο ως ψυχολογικό μοντέλο γιατί μπορεί να μας προσφέρει αξιοσημείωτη διορατικότητα στη δυναμική ενός ωροσκοπίου. Από όλες τις ψυχολογικές προσεγγίσεις που έχουμε στη διάθεσή μας αυτή των συμπλεγμάτων είναι μία από τις πιο χρήσιμες για τον αστρολόγο και μία από τις πιο εμβριθής.

Μπορούμε να εξετάσουμε τα συμπλέγματα για να κατανοήσουμε πιο καθαρά τις προσωπικές συγκρούσεις και την οικογενειακή δυναμική. Διαφορετικά, μπορούμε να εξετάσουμε τα συμπλέγματα από μια αρχέτυπη ή μυθική άποψη και να ρίξουμε μια ματιά στη βαθύτερη έννοια πίσω από τις εμπειρίες του ατόμου καθώς και της ανάπτυξής του. Και οι δύο απόψεις είναι έγκυρες. Αυτό που πραγματικά εξετάζουμε είναι ένα ψυχολογικό μοντέλο ζωής.» (The Horoscope in Manifestation, Λιζ Γκρην, 1997, σελ. 1).

Ο Σίνγκμουντ Φρόυντ άγγιξε το θέμα των συμπλεγμάτων για να περιγράψει πως δουλεύει το ασυνείδητο. Ο Κάρλ Γιουνγκ προχώρησε παρακάτω περιγράφοντας πως το ασυνείδητο σχηματίζεται από πρωταρχικές ενέργειες ή, με τους όρους του Γιουνγκ, αρχέτυπα, τα οποία επίσης εδρεύουν στο Συλλογικό Ασυνείδητο. Εμείς, ως αστρολόγοι, τα ονομάζουμε πλανήτες, ζώδια και αστερισμούς.

Πως τα αρχέτυπα γίνονται συμπλέγματα

Όταν ταυτιζόμαστε πολύ δυνατά με ένα αρχέτυπο σε ασυνείδητο επίπεδο, λόγω κάποιου τραύματος ή συναισθηματικής αμέλειας, εκδηλώνουμε το αρχέτυπο με τη μορφή του συμπλέγματος. Ο πλανήτης είναι το θεμελιώδες αρχέτυπο, ενώ το ζώδιο μας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο θα εκδηλωθεί το αρχέτυπο.

Για παράδειγμα, αν ο πατέρας απορρίπτει τον γιο του (συναισθηματική αμέλεια) τότε το παιδί αρχίζει να αναζητά ένα πατρικό πρότυπο για να τον αντικαταστήσει. Στην περίπτωση που ο Ήλιος είναι στον Τοξότη σε τετράγωνο με τον Κρόνο, τότε ο πατέρας είναι ένας ήρωας και είναι συχνά εξωστρεφής, επιδίδεται σε σπορ, ταξιδεύει και είναι αγαπητός στην παρέα (τα άλλα παιδιά εξιδανικεύουν αυτό τον πατέρα).

Όταν όμως ο πατέρας προσπαθεί να κατευθύνει και να ελέγχει τον γιο του, τότε εμφανίζεται το πατρικό σύμπλεγμα. Το παιδί θα αναζητήσει πατέρες (ήρωες) στον περίγυρό του και συχνά θα ανταγωνιστεί με άλλα αγόρια ή άντρες για να τραβήξει την προσοχή.

Η όψη του τετραγώνου θα εκδηλωθεί με την αδυναμία του παιδιού να εμπιστευτεί τους άντρες που ασχολούνται με σπορ και θα υπάρξει σύγκρουση μεταξύ τους. Το παιδί θα στρέψει το θυμό, τα απωθημένα, αλλά και τη νοσταλγία του σε αυτούς τους άντρες. Προβάλλει έτσι την ανάγκη του για έναν πατέρα που, για εκείνο και μόνο εκείνο, θα είναι ένας ήρωας και προβάλλει επίσης το θυμό του και την αγανάκτηση που νιώθει για τον πατέρα του σ’ αυτούς τους άντρες.

Πατρικά συμπλέγματα

Το αρχέτυπο του Κρόνου είναι ένα στοιχείο στο ‘Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα’ το οποίο αναφέρεται στον έλεγχο και την κυριαρχία. Ο Κρόνος ανταγωνίστηκε με τα παιδιά του και τα έφαγε, για να μπορέσει να διατηρήσει την αποκλειστική εξουσία στην επικράτειά του. Αντιπροσωπεύει το ‘πατρικό’ σύμπλεγμα, έναν πατέρα αυστηρό, αυταρχικό, που ασκεί τον έλεγχο και που πάντα γνωρίζει τι είναι καλό για τα παιδιά του.

• Ο Ήλιος είναι ο πατέρας-ήρωας (σύμπλεγμα του ήρωα) και είναι ανδρείος και θαρραλέος. Ο Δίας αντιπροσωπεύει το γενναιόδωρο και γνωστικό πατέρα,
• ο Ερμής τον έξυπνο και ομιλητικό πατέρα,
• ο Αρης το δυναμικό και αθλητικό πατέρα που είναι επίσης ανυπόμονος και επιθετικός,
• και ο Πλούτωνας το σκυθρωπό πατέρα που είναι μύχιος και συχνά έχει παράλογα ξεσπάσματα, έντονο θυμό και είναι επίσης σθεναρός και ασκεί τον έλεγχο.
• Ο Ουρανός είναι ο ‘εξωτερικός’ πατέρας που πάντα νοιάζεται για τα προβλήματα των άλλων, χωρίς όμως να μπορεί να πλησιάσει το δικό του παιδί.
• Ο Ποσειδώνας είναι ο ονειροπόλος πατέρας που κάνει σχέδια για το μέλλον τα οποία δεν πραγματοποιούνται ποτέ.
• Ο Χείρωνας είναι ο σοφός πατέρας που είναι συχνά λαβωμένος συναισθηματικά, αλλά ικανός να καθοδηγήσει το παιδί του στη σωστή κατεύθυνση.
• Η Αφροδίτη μπορεί επίσης να αποτελέσει πατρικό αρχέτυπο, εκείνο του σεξουαλικά δραστήριου πατέρα που ενδιαφέρεται περισσότερο για τη δική του εξωτερική εμφάνιση από το να φέρει φαγητό στο τραπέζι.
• Η Σελήνη είναι ο σχολαστικός πατέρας που ταυτίζεται τόσο με τα παιδιά του σε σημείο που εκείνα δεν μπορούν να κάνουν οτιδήποτε χωρίς την επίβλεψη κάποιου ενήλικα.

Μητρικά Συμπλέγματα

Η Σελήνη είναι η γυναικεία θεά, είναι το αρχέτυπο που μας προσφέρει γάλα, τροφή για το σώμα και στοργική αγάπη για την ψυχή. Όταν δεν πάρουμε στοργή από τη μητέρα μας, ή τη γυναίκα που μας φροντίζει, δημιουργείται μια εσωτερική προσκόλληση στην ανάγκη μας για αγάπη και κατά συνέπεια μια εσωτερική σύγκρουση: «Θέλω την αγάπη της μητέρας μου παρόλο που ξέρω ότι θα πληγωθώ».

Αναφερόμαστε βέβαια στα κλασικά ‘διφορούμενα μηνύματα’ όπου νιώθουμε ότι είμαστε καταδικασμένοι εάν κάνουμε κάτι, αλλά το ίδιο καταδικασμένοι εάν δεν το κάνουμε, μια κατάσταση δηλαδή από την οποία θα βγούμε χαμένοι έτσι κι αλλιώς. Είναι από αυτή την κατάσταση που αναπτύσσουμε κάποιο σύμπλεγμα, το οποίο με τη συμβολή της Σελήνης εξελίσσεται σε μητρικό σύμπλεγμα.

Για παράδειγμα, όταν η Σελήνη βρίσκεται στους Ιχθείς αυτό υποδεικνύει μια τεράστια ανάγκη του ατόμου να κλειστεί μέσα στη μητέρα και το σύμπαν γενικότερα, με άλλα λόγια να κάνει μια απόδραση από τους κινδύνους του κόσμου για να προστατευτεί από αυτούς. Οι πλανητικές όψεις της Σελήνης μας δείχνουν κατά πόσο αυτή η κατάσταση θα οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός συμπλέγματος.

Με τη Σελήνη σε όψη με τον Ποσειδώνα το άτομο χρειάζεται πολλή τρυφερότητα, διακατέχεται από φόβο εγκατάλειψης και προσβλέπει σε στοργή και αγάπη άνευ όρων. Στην περίπτωση που αναπτυχθεί το μητρικό σύμπλεγμα σε έναν άντρα, αυτό θα κατευθύνεται σε μια γυναίκα που είναι στην κυριολεξία ο τύπος της μητέρας, και όχι απαραίτητα μιας απλής ερωμένης, (θα πλένει τις κάλτσες, θα καθαρίζει το αυτοκίνητο, θα του βάζει τσιρότο στην πληγή, θα τον φιλάει για καληνύχτα, κ.λπ.) και η προβολή του συμπλέγματος θα απευθύνεται στην ιδανική μητέρα/ερωμένη.

Η Σελήνη σε θετική όψη με την Αφροδίτη είναι ευχάριστη, τα πάει καλά με τις γυναίκες και προσδοκεί σε τρυφερότητα. Εάν αναπτυχθεί σε μητρικό σύμπλεγμα μέσω πλανητών σε αρνητική όψη με τη Σελήνη, τότε θα εκδηλωθεί σαν μια ανάγκη για μια γυναίκα που θα κάνει ‘μητρικές’ κινήσεις, ενώ εκείνος θα επιδίδεται σε ‘παιχνίδια’ με άλλες γυναίκες. Στην περίπτωση των γυναικών, η όψη αυτή αντιπροσωπεύει την ανάγκη για μια μητέρα που την μαθαίνει πώς να αγαπά, μια μητέρα-μοντέλο της αισθησιακής θηλυκότητας.

Η Σελήνη σε εξασθενημένη όψη με τον Άρη μάς παραπέμπει σε μια ανυπόμονη, επιθετική και μοχθηρή μητέρα. Αυτό το σύμπλεγμα αναφέρεται στην αναζήτηση του πόνου, πιθανόν σαν μια σαδομαζοχιστική τάση: «πλήγωσέ με αν με αγαπάς». Το μητρικό σύμπλεγμα σε μια γυναίκα εκδηλώνεται με τη μορφή του ελέγχου μέσω της τιμωρίας. Η Σελήνη σε σύνοδο με τον Κρόνο αντιπροσωπεύει μια ψυχρή και ρυθμιστική μητέρα και το σύμπλεγμα θα αναπτυχθεί έτσι που το άτομο θα αναζητά ένα μητρικό πρότυπο που είναι καταθλιπτικό, απαιτητικό και αυταρχικό.

Στις γυναίκες το σύμπλεγμα αναφέρεται στην αναζήτηση μιας στοργικής σχέση αγάπης, παρόλο που γνωρίζει ότι θα απορριφθεί και αναπτύσσεται σε σύμπλεγμα όπου η γυναίκα ελέγχει το σύντροφό της με το να προσφέρει, αλλά και να αποσύρει την αγάπη της.

Το πρότυπο «Μητρικό Σύμπλεγμα» είναι εκείνο όπου το άτομο χρειάζεται μια περιποιητική σύντροφο ή ένα μητρικό πρότυπο στήριξης. Μπορεί να είναι μια γυναίκα μεγαλύτερη σε ηλικία ή μια γυναίκα με έντονη ανάγκη να φροντίσει το σύντροφό της. Ο άντρας προβάλλει τις ανάγκες του στο συλλογικό ασυνείδητο και βρίσκει το ταίρι του, ένα μητρικό πρότυπο το οποίο είτε θα τον φροντίζει ή θα τον μανουβράρει.

Οι γυναίκες πρέπει να είναι προσεκτικές γιατί και οι ίδιες μπορούν εύκολα να αναπτύξουν αυτό το σύμπλεγμα όταν η Σελήνη σχηματίζει λίγες όψεις (αδύναμες ή όχι σημαντικές) με τους υπόλοιπους πλανήτες στο γενέθλιο χάρτη τους, ακριβώς όπως και οι άντρες μπορούν να εκδηλώσουν το πατρικό σύμπλεγμα όταν ο Ήλιος σχηματίζει εξασθενημένες όψεις.

Οι όψεις στα πλανητικά αρχέτυπα υποδεικνύουν τη φύση ή τις προσδοκίες από τη σχέση και είναι οι ιδανικοί δείκτες για τον εντοπισμό πιθανών συμπλεγμάτων. Να θυμάστε ότι μπορούμε να εκλάβουμε τους πλανήτες σαν ανθρώπους. Κάνοντάς το αυτό μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα το σύμπλεγμα. Σκεφτείτε τους δύο ή περισσότερους πλανήτες σε όψη ‘σαν άτομα’ και τον τρόπο που σχετίζονται μεταξύ τους. Είναι φορτικοί, απαιτητικοί, δεσποτικοί, ανυπόμονοι, επιθετικοί, τρυφεροί, στοργικοί, ηρωικοί; Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τη φύση των συμπλεγμάτων. (Έχει λεχθεί ότι ο Θεός είναι επίσης ένα γιγαντιαίο ‘πατρικό’ σύμπλεγμα.)

Προβολές

Μια εσωτερική σύγκρουση, ένα σύμπλεγμα, εδρεύει στο υποσυνείδητό μας, είναι κρυμμένο και αόρατο. Για να μετατρέψουμε το σύμπλεγμα από αόρατο σε ορατό, το βγάζουμε προς τα έξω και το προβάλλουμε στους άλλους, προσδίδοντάς του έτσι ‘συνείδηση’. Σε γενικές γραμμές, το άτομο δεν έχει αίσθηση της ενέργειας αυτής γι αυτό μέμφεται τους άλλους για την απερίσκεπτη συμπεριφορά του. Ένα παράδειγμα είναι εκείνο του φανατικού προασπιστή της σεξουαλικής ηθικής.

Το άτομο αυτό διακατέχεται από ένα εσωτερικοποιημένο σύμπλεγμα σεξουαλικής διαστροφής, όπου νιώθει την ανάγκη να διαλαλήσει πόσο κακό είναι το σεξ και να διαμαρτυρηθεί εναντίον του στους δρόμους, ακόμα και να πολιτικοποιηθεί για να το καταγγείλει στη Βουλή! Όσο περισσότερο έλκεται ένα άτομο στη φωτιά, τόσο πιο εμφανές γίνεται το σύμπλεγμά του στους άλλους. Εάν και εσείς έχετε ένα σεξουαλικό σύμπλεγμα, τότε και εσείς θα συμμετάσχετε στην εκστρατεία ή, στην αντίθετη περίπτωση, θα το πολεμήσετε και αν δεν έχετε καθόλου σεξουαλικές αναστολές θα γίνετε παρατηρητές του άστοχου πάθους των άλλων.

Ακόμα ένα παράδειγμα της προβολής των συμπλεγμάτων βρίσκεται στις σχέσεις. Εάν ο άντρας έχει ένα μητρικό σύμπλεγμα θα προβάλει τις συναισθηματικές του ανάγκες για φροντίδα και στοργή στη σύντροφό του. Εκείνη με τη σειρά της θα αναλάβει την ευθύνη της συναισθηματικής του ευτυχίας, που στο τέλος μάλλον θα της γίνει βάρος. Όσο περισσότερο παίζει το ρόλο της μητέρας, τόσο πιο παιδαριώδης και απαιτητικός γίνεται ο άντρας.

Αν η γυναίκα διακόψει αυτό το ρόλο, τότε η σχέση θα διαμορφωθεί, ο άντρας θα προσπαθήσει να κάνει τη σύντροφό του να παίξει το μητρικό ρόλο με τους εξής τρόπους: θα γίνει πιο δραστήριος, απαιτητικός και παιδαριώδης ή θα αποσυρθεί και θα κλειστεί στον εαυτό του -όπως το έμβρυο απαιτεί την άνεσή του με ένα παθητικό τρόπο- προσβλέποντας έτσι στα μητρικά ένστικτα της συντρόφου του.

Εάν εκείνη συνεχίσει να αντιστέκεται, η σχέση μπορεί να διαλυθεί ή ο άντρας θα καταφύγει σε κάποιο σύμβουλο για να ξεδιαλύνει το σύμπλεγμα. Η προβολή αποτελείται από την ανάγκη του άντρα για μητρική φροντίδα και την ανάγκη της γυναίκας για έλεγχο μέσα από αυτή τη φροντίδα, αλλά και μέσα από την παροχή καθώς και τη στέρηση της αγάπης της. Ο άντρας θα πρέπει να βρει μέσα του αγάπη και στοργή για τον εαυτό του, ενώ η γυναίκα θα πρέπει να ανακαλύψει την εξουσία και την ασφάλεια μέσα της.

 Μετάφραση – Απόδοση: Έλενα Μηνά