AIDS: Μάστιγα και τιμωρία;

Ο HIV είναι ένας ρετροϊός, τα γονίδια του οποίου εισβάλλουν και εγκαθίστανται στο ανθρώπινο DNA προσβάλλοντας τα κύτταρα, μολύνοντας τον ανθρώπινο οργανισμό και καταστρέφοντας σταδιακά το αμυντικό / ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα ο πάσχων να είναι εκτεθειμένος σε διάφορες λοιμώξεις και σε ποικίλες μορφές καρκίνου. Ο ιός δεν περιορίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο του οργανισμού, αλλά εκδηλώνεται σε ποικίλες μορφές και από την στιγμή που ο άνθρωπος θα μολυνθεί, είναι φορέας για όλη του τη ζωή. Τα κύτταρα που ο ιός «προτιμά» είναι τα πιο σημαντικά για το ανοσοποιητικό μας σύστημα, γι’ αυτό και σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό μόνιμη μόλυνση.

Η μόλυνση από τον ιό μπορεί να μας κάνει φορείς ή ασθενείς. Η διαφορά του φορέα από τον ασθενή έγκειται στο γεγονός ότι ο πρώτος φέρει τον ιό, αλλά δεν εμφανίζει συμπτώματα, ενώ ο ασθενής εκδηλώνει συμπτώματα, όπως πολυήμερο υψηλό πυρετό, ρίγη, ανεξήγητη κόπωση και πρήξιμο στους λεμφαδένες.Τόσο ο ασθενής, όσο και ο φορέας μπορούν να μεταδώσουν τη μόλυνση και αυτό γίνεται με τη σεξουαλική επαφή οποιασδήποτε μορφής, με τη μετάγγιση μολυσμένου αίματος, αλλά και από τη μητέρα στο μωρό κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού.

Η ασθένεια δεν μεταφέρεται με την καθημερινή επαφή, το σάλιο, την κοινή χρήση αντικειμένων ή τις τουαλέτες. Γενικά, δεν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης κατά την κοινή επαφή, ούτε κατά την οικογενειακή, σχολική, εργασιακή ή αθλητική συμβίωση με φορείς του ιού του AIDS, καθώς ο ιός δεν επιβιώνει έξω από τον οργανισμό μας.

Η Ελληνική Πραγματικότητα

Tο 2005 δηλώθηκαν στο Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων 560 νέα περιστατικά. Το 38,6% εξ αυτών δηλώθηκαν ως «ακαθόριστα» σε σχέση με τον τρόπο μετάδοσης, το 31,3% ήταν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες και το 26,4% ετεροφυλόφιλοι άνδρες και γυναίκες. Ο συνολικός αριθμός των HIV οροθετικών ατόμων που έχουν δηλωθεί στην Ελλάδα μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2005 ενέρχεται στα 7.718. Από αυτά, τα 6166 (79,9%) είναι άνδρες, τα 1503 (19,5%) γυναίκες, ενώ για ένα μικρό ποσοστό το φύλο δεν έχει δηλωθεί.

Για το 2006, αν και τα στατιστικά στοιχεία δεν είναι ακόμη ολοκληρωμένα, τα πράγματα φαίνονται το ίδιο ζοφερά. Από την αρχή του χρόνου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, έχουν δηλωθεί 485 επιπλέον οροθετικά άτομα. Και εδώ ο τρόπος μετάδοσης ήταν η σεξουαλική επαφή, ενώ σημειώθηκαν και 3 περιστατικά λόγω μετάγγισης μολυσμένου αίματος.

Σύμφωνα με τις μελέτες και τις στατιστικές του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων για το 2005, υπήρξε αύξηση των νέων μολύνσεων που δηλώθηκαν ανά εκ. πληθυσμού, η οποία ανέρχεται στο 50,6 (αύξηση 23,7% σε σχέση με το 2004 και σχεδόν 39% συγκριτικά με το 2002). Η αύξηση παρατηρήθηκε τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Για το 2006 -μέχρι τουλάχιστον την 31η Οκτωβρίου- η μόλυνση «χτύπησε» 391 άνδρες και 94 γυναίκες. Οι ηλικίες δε που πλήττονται περισσότερο στους άνδρες είναι κατά μέσο όρο τα 30 με 34 χρόνια, ενώ στις γυναίκες τα 35 με 39.

Και όλα αυτά ενώ τα τελευταία χρόνια η εικόνα έδειχνε μία σταθεροποίηση της εμφάνισης νέων κρουσμάτων στη χώρα μας, τα στατιστικά ωστόσο του 2005 και του 2006, δείχνουν μια ανησυχητική αύξηση κρουσμάτων. Αυτό πιθανότατα ήταν αποτέλεσμα του εφησυχασμού που επικράτησε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, της σχεδόν ανύπαρκτης ενημέρωσης και κυρίως της μεγάλης πίστης που έχουμε πως σε εμάς δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί τίποτα κακό, γιατί τίποτα δεν μας αγγίζει…

Παγκόσμια Δεδομένα

Σήμερα, οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV παγκοσμίως ξεπερνούν τα 40 εκατομμύρια και κάθε χρόνο καταγράφονται 4.000.000 νέοι φορείς / ασθενείς με AIDS. Στις πλούσιες χώρες η μετάδοση του AIDS έχει τεθεί υπό έλεγχο σε μεγάλο βαθμό. Η πρόληψη της μετάδοσης από τη μητέρα στο παιδί είναι επιτυχής, ενώ όλοι έχουν πρόσβαση στη διάγνωση και στη θεραπεία.
Το δυσεπίλυτο πρόβλημα βρίσκεται κυρίως στις φτωχές χώρες. Οι αναπτυσσόμενες χώρες του λεγόμενου «3ου Κόσμου» βάλλονται με την μεγαλύτερη σκληρότητα από τον ιό. Εκεί είναι δύσκολη η προσέγγιση της θεραπείας, λόγω της οικτρής οικονομικής κατάστασης των πληθυσμών, υπάρχουν όμως και μεγάλα εμπόδια λόγω ιδεολογιών, θρησκευτικών δοξασιών και αρχαίων αφρικανικών εθίμων. Τις περισσότερες φορές δε ακόμα και τα ίδια τα άτομα αρνούνται να χρησιμοποιήσουν προφυλακτικά, τα οποία τους μοιράζονται δωρεάν. Έτσι, αυτά τα μέρη είναι που μαστίζονται περισσότερο από την αρρώστια.

Τα περισσότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το 88% από τα 2,2 εκατομμύρια παιδιά που ζουν με AIDS μεγαλώνουν στην Αφρική και στην πλειοψηφία τους είναι καταδικασμένα να πεθάνουν εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης στη θεραπεία. Η διάγνωση και η περίθαλψη παιδιών με AIDS είναι πολύ πιο δύσκοληκαι δαπανηρή σε σχέση με τους ενήλικες. Κι αυτό γιατί υπάρχει μικρό κέρδος από την έρευνα και την ανάπτυξη τεστ και φαρμάκων κατά του HIV/AIDS για παιδιά στις φτωχές χώρες, ενώ λίγες εταιρίες επενδύουν σε αυτόν τον τομέα.

Η Θεραπεία είναι εφικτή;

Φάρμακα και θεραπείες για τον ιό HIV υπάρχουν και διατίθενται σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο. Κυρίως εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό του ιού μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, χωρίς δυστυχώς να υπάρχει οριστική θεραπεία. Αυτό που καταφέρνουν είναι να επιμηκύνουν τον χρόνο επιβίωσης των ασθενών. Το να είναι κάποιος φορέας του HIV δεν σημαίνει πλέον ότι είναι καταδικασμένος σε θάνατο. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των ασθενών που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία μπορούν να ζήσουν μια σχετικά υγιή και κανονική ζωή.

Ένα αισιόδοξο βήμα για την πιθανή εξάλειψη του ιού έγινε με την ανακοίνωση της ανακάλυψης ενός εμβολίου από τον Ρόμπερτ Γκάλο, ερευνητή της βιοιατρικής, ο οποίος «ανακάλυψε» τον ιό HIV. Μετά από πειράματα που έγιναν σε πιθήκους, φαίνεται ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο προστατεύει από διάφορα στελέχη του ιού HIV. Αν και είναι στην αρχική του ακόμη μορφή και δεν έχει δοκιμαστεί επιτυχώς σε ανθρώπους, οι επιστήμονες είναι αισιόδοξοι πως είμαστε κοντά στο να νικήσουμε το AIDS.

Η τιμή, τιμή δεν έχει…

Οι τιμές των φαρμάκων για τον ιό HIV είναι αρκετά υψηλές, αν και σε σύγκριση με τις αρχικές θεωρούνται πλέον «λογικές», καθώς κάθε εμβόλιο κοστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να φτιαχτεί στο εργαστήριο.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες όμως, όπου η φτώχεια έχει οδηγήσει τους ανθρώπους στην εξαθλίωση, οι θεραπείες είναι δαπανηρές και τις περισσότερες φορές είναι σχεδόν αδύνατον για τους ασθενείς να καταφέρουν να αγοράσουν τα απαιτούμενα φάρμακα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ακόμη και αυτοί που καταφέρνουν να διαθέσουν τα απαραίτητα για την θεραπεία, να μην παίρνουν τα φάρμακά τους κανονικά, κάποιες φορές να παραλείπουν να πάρουν τη δόση τους ή να τη μοιράζονται με κάποιον άλλον, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα. Αρκετοί δανείζονται χρήματα ή ζητιανεύουν, ενώ μερικοί αναγκάζονται να πουλήσουν και την περιουσία τους.

Σίγουρα η λύση θα ήταν η χαμηλότερη τιμή των φαρμάκων, δυστυχώς όμως οι φαρμακευτικές εταιρίες δεν διατίθενται να ξοδέψουν τεράστια χρηματικά ποσά χωρίς να λάβουν τα ανάλογα κέρδη.

Κοινωνικός στιγματισμός και εξαθλίωση

Το AIDS από την εμφάνιση του και μέχρι σήμερα χρησιμοποιήθηκε ως μέσο κοινωνικού στιγματισμού και αποκλεισμού. Θεωρήθηκε από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο ως η «δίκαιη τιμωρία» για έναν ακόλαστο και έκλυτο τρόπο ζωής. Οι περισσότεροι θεώρησαν πως η ασθένεια δεν τους αφορά. Πως «απευθύνεται» σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού με ιδιαίτερη σεξουαλική ζωή, σε χρήστες ναρκωτικών και γενικά σε «ακόλαστα» άτομα που «δικαίως έπαθαν ό,τι έπαθαν», καθώς η εμφάνισή του είναι μεγαλύτερη σε αυτές τις ομάδες. Κατά την γνώμη δε των περισσοτέρων από εμάς, η εξάπλωση του ιού αφορά τριτοκοσμικές χώρες που διακρίνονται από έλλειψη κοινωνικών δομών, παιδείας και βασικών οικονομικών πόρων.

Η πραγματικότητα βέβαια επιβεβαιώνει πως ο ιός χτυπά εκεί, αλλά όχι μόνο εκεί… Το AIDS δεν κάνει διακρίσεις. Δεν κοιτάει φυλές, σεξουαλική ταυτότητα, φύλο ή ηλικία. Εξαπλώνεται παντού και αφορά όλους μας, όπως όλες οι αρρώστιες αυτού του κόσμου.

Σε αυτή την περίπτωση πέρα από την πρόληψη ή την θεραπεία, υπάρχει και κάτι άλλο πολύ σημαντικό. Η αντίδρασή μας και ο τρόπος συμπεριφοράς μας προς τους φορείς και τους ασθενείς. Τα άτομα που πάσχουν από τον ιό αντιμετωπίζονται αρνητικά από την κοινωνία και αποδοκιμάζονται ως προς την ηθικότητά τους, ενώ τους αποδίδεται ελαφρά τη καρδία η ευθύνη για την κατάστασή τους χωρίς να εξετάζονται άλλοι παράγοντες. Η μόλυνση από τον ιό καθιστά απευθείας τον πάσχοντα ως το μαύρο πρόβατο της κοινωνίας. Δεν υπάρχει πλέον καμία θέση γιΆ αυτόν δίπλα σε εμάς του υγιείς και «άμεμπτους» προνοήσαντες ή απλά τυχερούς.

Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν συμπεριφορές αποπομπής από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Απομακρύνονται από τις δουλειές τους, η εύρεση εργασίας είναι σχεδόν ακατόρθωτη, δυστυχώς, ούτε καν συμπόνια δεν υπάρχει γιΆ αυτούς. Καλύτερο είναι για όλους μας να μην τους γνωρίζουμε, να μην τους συναντάμε να μην ξέρουμε τι γίνεται.

Και όμως, το AIDS είναι τελικά μια ασθένεια όπως οι περισσότερες ανίατες, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, αρρώστιες που μαστίζουν την κοινωνία μας. Έως ότου η ιατρική κάνει και πάλι το θαύμα της και βρει το φάρμακο που θα γιατρέψει ή το εμβόλιο που θα αποτρέψει τον ιό, η ευαισθησία και η συμπαράσταση προς τους πάσχοντες είναι ένα από αυτά που θα κάνουν την ποιότητα της ζωής τους καλύτερη. Είναι άνθρωποι που δεν διαφέρουν σε τίποτα από όλους τους υπόλοιπους ασθενείς. Έχουν και αυτοί ανάγκη από την αγάπη και την υποστήριξη των γύρω τους. Έχουν την ανάγκη συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Διψούν για παρέα, για ένα χέρι που θα κρατήσει το δικό τους τις δύσκολες στιγμές. Δικαιούνται τα πάντα όπως όλοι μας. Η απομόνωση και η απαξίωση που τους επιβάλουμε ένα πράγμα μόνο δείχνει. Το πόσο λίγοι, ρηχοί και άκαρδοι έχουμε πλέον καταντήσει και πόσο αποτραβηγμένοι και αφοσιωμένοι στον υγιή και τέλειο εαυτό μας.

Μόνο η αγάπη θα μας σώσει;

Δυστυχώς, όσο σκληρά κι αν σκεφτόμαστε ή μιλάμε, η πραγματικότητα είναι ακόμη πιο σκληρή. Τελικά, ο ιός δεν κάνει διακρίσεις. Αφορά όλους μας και πρέπει να σταθούμε πιο ειλικρινείς και ρεαλιστές απέναντι στην αλήθεια. Μια και η μονογαμία είναι άπιαστο όνειρο ρομαντικών και το παρακινδυνευμένο αρέσει σε όλους μας, ας αναλογιστούμε πόσοι από εμάς παίρνουμε όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις κατά τις σεξουαλικές μας συνευρέσεις. Κατά πόσο οι σύντροφοί μας είναι ειλικρινείς και τίμιοι μαζί μας ή για να έχουμε όλοι «το κεφάλι μας ήσυχο» κάνουμε τους αγίους, διακινδυνεύοντας έτσι όχι μόνο την δική μας ακεραιότητα και υγεία, αλλά και των εκάστοτε ερωτικών μας συντρόφων;

Δυστυχώς η ελευθερία σήμερα μοιάζει πιο μακρινή και άπιαστη από ποτέ. Είμαστε αλήθεια ελεύθεροι; Δυστυχώς όχι. Πρέπει να μετράμε, να υπολογίζουμε και να προσέχουμε τα πάντα. Να αφήσουμε την απόλυτη ικανοποίηση απ’ έξω και να προφυλαχτούμε. Στην υγεία δεν χωρούν απερισκεψίες και «μαγκιές». Η απαίτησή μας για ασφάλεια πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη και οι επιλογές μας για μια ακόμη φορά να είναι σωστές. Πρέπει να σεβαστούμε τους άλλους και τον εαυτό μας. Αυτό είναι κάτι που ακούγεται εύκολο, αλλά δεν είναι πάντα δυστυχώς.

Έχει έρθει η στιγμή, οπου πρέπει να σταματήσουμε να αποφεύγουμε… Πρέπει να κάνουμε τον απολογισμό μας και να αναλογιστούμε τί κάνουμε, γιατί το κάνουμε, πόσο σεβόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους. Ίσως πρέπει να επιστρέψει η εποχή όπου οι περισσότεροι ήταν «καταδικασμένοι» σε έναν και μοναδικό έρωτα. Ίσως είναι πλέον η ώρα που θα βάλουμε φρένο στην παραγνωρισμένη και υπερεκτιμημένη τελικά αυτή ελευθερία, που μόνο δεινά και αδιέξοδα μάς έχει φέρει. Μας έχει μετατρέψει σε σκληρούς και κυνικούς ανθρώπους, μας έχει κάνει να αγαπάμε σπάνια για πολύ και σχεδόν ποτέ για πάντα. Ίσως πρέπει να επιστρέψουμε στην εποχή αυτή που τελικά το μοναδικό που μπορούσε να μας «κάψει» ήταν η πληγωμένη μας καρδιά και όχι μια αδυσώπητη και μη αναστρέψιμη ασθένεια που σε τελική ανάλυση έχει το αβαντάζ ότι εμείς την επιλέγουμε και δεν μας επιλέγει εκείνη …..

Πηγές

• http://www.msf.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=642&Itemid=162
• http://www.keel.org.gr/articles/topic/?id=951
• http://www.hivaids.gr/homepage.php?id=pliroforisi/deltio
• ΕΨΙΛΟΝ/ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 29.10.06