Γιατί όλοι οι ρόλοι που ξέραμε για τους πλανήτες, είναι ένα «ψέμα». Η θεωρία της Κοινωνικής Δόμησης αναπτύχθηκε από τους Ψυχολόγους και σύμφωνα με αυτούς η γλώσσα είναι η κυρίαρχη μορφή δόμησης της ταυτότητας μας.
Ουσιαστικά, εφόσον η κουλτούρα και ο πολιτισμός μας παράγει τη γλώσσα, αυτό που θέλει να μας πει η θεωρία της κοινωνικής Δόμησης δεν είναι άλλο από το ότι οι ταυτότητες μας είναι φτιαγμένες μέσα από κοινωνικά πλαίσια. Η αστρολογία είναι μία κοινωνική επιστήμη / τέχνη η οποία βεβαίως και βασίστηκε πάνω στη γλώσσα του λεγόμενου Δυτικού κόσμου και βέβαια φέρει επάνω της τα θετικά του αλλά και τις αμαρτίες του.
Έχουμε μιλήσει για το ρατσιστικό πλαίσιο της δυτικής κουλτούρας που έχει παρεισφρήσει μέσα στην Αστρολογία ουσιαστικά διαμορφώνοντας μία αστρολογία φτιαγμένη όχι με ουσιαστικά ισότιμο τρόπο αλλά με αρσενικά χαρακτηριστικά και καταλαβαίνουμε ότι δεν βλέπουμε μία αντικειμενική αστρολογία αλλά μία αστρολογία μέσα από τα μάτια των ανδρών. Έτσι τελικά η ερμηνεία ενός χάρτη δεν γίνεται με απόλυτη ελευθερία αλλά καταπιέζει τις γυναίκες να αντιδρούν με συγκεκριμένο τρόπο… και τους άνδρες επίσης το ίδιο. Πόσες φορές δεν μιλήσαμε για την Σελήνη που κάνει έξαρση στον Ταύρο, το αρχετυπικό ζώδιο της Γυναίκας που σύμβολό του έτσι και αλλιώς είναι ένα παραποιημένο αιδοίο και πόσες φορές δεν ακούσαμε για την έξαρση του Ήλιου στον Κριό που δεν είναι κάτι άλλο από μία παραποιημένη μορφή του ανδρικού γεννητικού οργάνου.
Ήδη λοιπόν η αστρολογία μέσα της φέρει τους καρπούς της ρατσιστικής αντίληψης. Οι άνδρες πρέπει να είναι πιο δυναμικοί και οι γυναίκες πιο παθητικές. Αυτός είναι ο σωστός τρόπος… Τουλάχιστον έτσι καταλάβαινε τον σωστό τρόπο η κοινωνία μας εδώ και χιλιετίες… Πόσο λάθος όμως είμαστε. Αυτή δεν είναι η πραγματικότητα αλλά η δική μας κοινωνική φαινομενολογική αντίληψη επάνω σε μία πολύ διαφορετική πραγματικότητα . Αυτό μπορούμε να το αποδείξουμε από το γεγονός ότι η Αφροδίτη, ο πλανήτης της γυναικείας κυρίως ομορφιάς, ο πλανήτης της Αρμονίας και της Αγάπης είναι για την Αζτέκικη αστρολογία -μία αστρολογία με πολύ διαφορετικότερη από τη δική μας Δυτική και με διαφορετική βέβαια γλώσσα και κουλτούρα- ένας πλανήτης πολεμιστής, ένας πλανήτης που φέρνει καταστροφές. Τη δύναμη της γλώσσας μπορούμε να τη δούμε στον Γιουγκοσλαβικό πληθυσμό ανάμεσα στους Κροάτες και τους Σέρβους, οι διαφορές στη γλώσσα τους ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν σε ένα βαθμό και τη διαφορετική τους κουλτούρα αν και σαν φυλή ουσιαστικά είναι οι ίδιοι….
Μάλιστα, τελικά πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι η γλώσσα επηρεάζει σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό -μέσω της διάθρωσης της- τον τρόπο σκέψης. Μπορεί όμως αυτό να είναι και αντίστροφο, ο διαφορετικός τρόπος σκέψης να οδήγησε σε διαφορετικές γλώσσες, το θέμα όμως είναι ότι η γλώσσα αποτελεί ένα πανίσχυρο εργαλείο που διαμορφώνει και την αστρολογία. Επειδή ακριβώς η αστρολογία βέβαια έχει Ελληνικές ρίζες αλλά τώρα πια παράγεται αστρολογική γνώση κυρίως στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά είναι πολύ σημαντικό να ψάξουμε να μελετήσουμε πέρα από τα Αρχαία Ελληνικά / Λατινικά και τις νέες αυτές γλώσσες.
Έτσι ίσως θα πρέπει να καταλάβουμε ότι τα πλανητικά σύμβολα και οι ερμηνείες οι αστρολογικές είναι «πλαστικές» στις ιδιότητες τους όπως ακριβώς και η κοινωνία μας. Αν ο τρόπος που βλέπουμε τον Κρόνο έχει αλλάξει ριζικά τον τελευταίο αιώνα, έχει να κάνει με το γεγονός ότι η ίδια η κοινωνία μας αντιμετωπίζει τα βασικά θέματα του Κρόνου πολύ διαφορετικά. Κάθε κοινωνία λοιπόν έχει την δική της κουλτούρα, κάθε κουλτούρα έχει και τη δική της γλώσσα και ιδίωμα και κάθε ιδίωμα εκφράζεται διαφορετικά. Η αστρολογία βεβαίως όπως και κάθε τι στο κόσμο εκφράζεται και οι θεωρίες της μεταδίδονται μέσα από τη γλώσσα, έτσι λοιπόν η γλώσσα διαμορφώνει και τον τρόπο σκέψης μας ως προς την αστρολογία και το αντικείμενο που μελετά.
Στην πρωτοποριακή έρευνα των Wahler and Castlebury βρέθηκε ότι ο τρόπος που εκφράζουμε τον εαυτό μας λεκτικά έχει να κάνει κυρίως με τις εκφράσεις της κάθε κοινωνίας και της κατανόησης σε διάφορα θέματα που έχει αυτή η κοινωνία κάτι που βέβαια αντιστοιχεί στο τέλος και στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε. Έτσι λοιπόν ακόμη και ο τρόπος που οι αστρολόγοι και άλλες ειδικότητες αναφερόμαστε στον άνθρωπο και στην ταυτότητα του έχει ήδη δομηθεί κοινωνικά και άρα δεν είναι τελικά αληθινός αλλά «Δυτικός». Έτσι λοιπόν πριν μιλήσουμε για αστρολογία σε παγκόσμια κλίμακα θα πρέπει να σκεφτούμε το διαφορετικό ιδεολογικό πλαίσιο της κάθε κοινωνίας.
Ακόμη βέβαια και τα θετικά και αρνητικά στοιχεία σε ένα χάρτη είναι απολύτως υποκειμενικά στην ερμηνεία τους. Ένας ηγετικός χαρακτήρας που κάνει ότι μπορεί ακόμη και με ηθικό τρόπο για να προχωρήσει στη ζωή του και παλεύει για το δικό του καλό, σε ένα αμερικάνικο μυαλό -και αστρολογικό ακόμη- θα θεωρηθεί ιδιαίτερα θετικό. Κάτι τέτοιο όμως στην Ιαπωνική κουλτούρα θεωρείται τεράστιο μειονέκτημα καθότι είναι πολύ σημαντικό εκεί τα άτομα να βάζουν πάνω από όλα το σύνολο και όχι το άτομο. Γι’ αυτό εξάλλου και ένας πολύ ισχυρός Ήλιος στην Ιαπωνία θα είναι μία ιδιαίτερα προβληματική θέση τη στιγμή που στη Νέα Υόρκη πιθανόν να κέρδισε τα φώτα της δημοσιότητας. Όμως ακόμη και η αντίληψη του Ήλιου ως ένα αρσενικό σύμβολο που έχει συγκεκριμένες ιδιότητες όπως αναφέραμε παραπάνω είναι μία κοινωνική κατασκευή που αντικατοπτρίζει τις συγκεκριμένες εξελικτικές ανάγκες ενός κοινωνικού συνόλου.
Μία ακόμη πιο σημαντική θεωρητική πίστη της θεωρίας της κοινωνικής δόμησης είναι η ιδέα ότι έχουμε πολλαπλές προσωπικότητες, στην ουσία αυτό που λέει η κοινωνική δόμηση είναι ότι δεν έχουμε ένα άτομο με την ίδια προσωπικότητα που λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, στις ίδιες περιστάσεις αλλά έχουμε πολλαπλές ταυτότητες που βρίσκονται μέσα στην γλώσσα. Βέβαια για έναν αστρολόγο για να μπορέσει να βρει αυτές τις ταυτότητες δεν είναι δύσκολο παρά θα πρέπει να παρακολουθήσει τα πλανητικά δίκτυα (μεγάλες ομάδες πλανητών συνδεόμενες από όψεις) και πως αυτά συνδέονται μέσω του συστήματος της οικοθεσίας. Αν θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για μία τέτοια δουλειά ένα σύστημα οικοθεσίας, αυτό θα πρέπει να είναι το KOCH που μας δίνει την δυνατότητα να μπορέσουμε να βρούμε έναν άνθρωπο και να κατασκευάσουμε τους οίκους του συγκεκριμένα για την περιοχή που έχει γεννηθεί, με αυτό τον τρόπο το KOCH αντιλαμβάνεται το μεγάλο ρόλο της κουλτούρας που έχει παίξει σε ένα άτομο. Προσοχή όμως, αν τα περισσότερα χρόνια σε μικρή ηλικία το άτομο μεγαλώσει σε άλλη περιοχή, τότε θα πρέπει ο χάρτης να αλλάξει και να μπει η περιοχή που μεγάλωσε για να δούμε και την κουλτούρα στην οποία το άτομο εκτέθηκε αν θέλουμε να δούμε πραγματικά αποτελέσματα.
Οι πολλαπλές ταυτότητες μας βοηθάνε να μπορέσουμε να αντιληφθούμε πολλές από τις δυνατότητες που έχουμε και ακόμη περισσότερο να ξεφύγουμε από ρόλους που τελικά αυτές οι ταυτότητες μας υποκινούν να πάρουμε. Μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούμε να κερδίσουμε την ελευθερία μας. Έτσι ανακαλύπτοντας τους κοινωνικούς ρόλους / ταυτότητες που μας υποδεικνύουν και ξεμπροστιάζουν τις βιαστικές αστρολογικές αναλύσεις που βασίζονται σε αυτούς τους ρόλους που φυλακίζουν το υποκείμενο, μπορούμε να έχουμε ένα άτομο απέναντι μας που να μπορέσει πραγματικά να νοιώσει ελεύθερο και κυρίως να μπορέσει να ζήσει τη ζωή του όπως αυτό θέλει.
Όσοι έχετε παρακολουθήσει την πορεία μου τα τελευταία χρόνια, θα έχετε δει το motto “create your way and live it”… ουσιαστικά μέσα από αυτή τη πρόταση προσπαθούμε οι άνθρωποι να δείξουμε ότι η ζωή μας είναι πολύ πιο πλούσια σε εμπειρίες με πολύ περισσότερα πράγματα να βιώσουμε έξω από τους ρόλους της κοινωνίας. Δυστυχώς η αστρολογία και αυτή ως μία επιστήμη επηρεαζόμενη από την κοινωνία έχει εισάγει όπως αναφέραμε αυτές τις κοινωνικές αντιλήψεις στην ερμηνεία της. Με αυτό τον τρόπο όμως εμείς οι αστρολόγοι καταδικάζουμε το κάθε άτομο να ζήσει δυστυχισμένο περιορίζοντας το σε συγκεκριμένες μορφές και ρόλους.
Συχνά και οι πράξεις μας είναι αποτέλεσμα αυτών των κοινωνικών ρόλων καθότι για παράδειγμα οι περισσότεροι άνδρες καταφέρνουν τελικά να αυτοκτονήσουν έναντι των γυναικών ακριβώς επειδή θεωρείται μία «θαρραλέα» και δύσκολη πράξη που μόνο οι «σκληραγωγημένοι» άνδρες μπορούν εύκολα να κάνουν. Αν όμως η αυτοκτονία είναι μία δυσλειτουργική συμπεριφορά για την κοινωνία μας, άρα ένας αστρολόγος θα κοιτάξει μάλλον αρνητικές όψεις στο χάρτη ενός μέσου δυτικού ατόμου, ένας αστρολόγος στους Εσκιμώους επειδή ακριβώς η αυτοκτονία είναι μία πράξη τιμής θα δει πολύ θετικά χαρακτηριστικά στο χάρτη του. Ποιο από τα δύο όμως ισχύει; Μα φυσικά και τα δύο, ο χάρτης είναι πολυδυναμικός και εκφραστικός με πολλούς τρόπους, οι κοινωνικές δομές θα δώσουν την κατεύθυνση.
Πολλές φορές ακόμη και νοσήματα έχουν κοινωνική ταυτότητα και δόμηση όπως για παράδειγμα η Νευρική ανορεξία που σε μεγάλη πλειοψηφία έχει να κάνει με το γυναικείο πληθυσμό. Οι ασθενείς με Aids επίσης αντιλαμβάνονται την ασθένεια τους πολύ διαφορετικά, ανάλογα με τον τρόπο που κόλλησαν τον Ιό (θύματα τα άτομα που κόλλησαν από αιμοδοσία, ανήθικοι αυτοί από σεξουαλική πράξη) αλλά και ή ίδια η Κουλτούρα τους κάνει να βιώνουν την ασθένεια τους με πολύ διαφορετικό τρόπο. Επίσης τα άτομα με κινητικές δυσκολίες επίσης βιώνουν μία δύσκολη ζωή όχι τόσο λόγω της δυσκολίας της κινητικής τους τελικά αλλά επειδή η κοινωνία τους αντιλαμβάνεται ως «προβληματικούς» και τους στήνει στο τοίχο.
Εικόνα 1 Η γλώσσα και η κοινωνική δόμηση που εμπεριέχει δεν είναι απλοί γραμματικοί και συντακτικοί κανόνες με λέξεις με νόημα. Διαμορφώνουν την λειτουργία του εγκεφάλου και τα συστήματα του ενώ προχωρημένες έρευνες αφήνουν να εννοηθεί ότι σε ένα βαθμό επηρεάζει η γλώσσα και τη βιολογική εξέλιξη του ατόμου.
Εμείς οι ίδιοι οι αστρολόγοι πολλές φορές αναγκάζουμε να λειτουργήσουν οι άνδρες με βάση τον υποτιθέμενο για τη δική μας κουλτούρα Άρη και τις γυναίκες με την κοινωνικά δομημένη Αφροδίτη έτσι όπως τη φαντάστηκαν τα μεγάλα μυαλά της αστρολογίας στο παρελθόν. Οι πλανήτες όμως δεν πρέπει να περιορίζονται σε κοινωνικούς ρόλους και ταμπέλες. Η λειτουργία τους είναι πολυσύνθετη και πιστεύω ότι η αστρολογία ίσως τώρα θα ξεκινήσει σταδιακά να προσπαθήσει να καταλάβει τη διαφορά ανάμεσα στην πραγματική ουσία του κάθε πλανήτη και της ενέργειας που του βάζει η κάθε κοινωνία φιλτράροντας τις υπόλοιπες δυνάμεις του.
Φανταστείτε την κοινωνία σαν επιφάνειες χρωμάτων, έτσι όπως το κόκκινο ουσιαστικά απορροφά όλες τις άλλες ακτινοβολίες πέρα από την Ερυθρή έτσι και η κάθε κοινωνία από τις διάφορες επιρροές που μπορεί να έχει κάθε πλανήτης διαλέγει πια θα είναι η συγκεκριμένη του επιρροή. Μάλιστα σκεφτείτε πόσο τελικά το μυαλό μας καθοδηγεί ασυναίσθητα που ο συγγραφέας του κειμένου επειδή μιλούσε τόση ώρα για τον Άρη ασυνείδητα μέχρι πριν δευτερόλεπτα σκέφτηκε το παράδειγμα του κόκκινου, χρώματος που αντιστοιχεί στον Άρη στη δική μας κουλτούρα. Πολύ πιθανόν αν ήμουν γυναίκα μάλιστα, να διάλεγα το χρώμα της Αφροδίτης όμως ασυναίσθητα επειδή είμαι Άνδρας και σκεφτόμουν τον Άρη σκέφτηκα να σας δώσω σαν παράδειγμα το κόκκινο.
Το μυαλό μας έχει επηρεαστεί λοιπόν τόσο πολύ από την κοινωνική νομενκλατούρα που έχει κυριαρχήσει και στην αστρολογία που θα πρέπει σταδιακά από εμάς και μέσα στην επόμενες γενιές να προσπαθήσουμε σκληρά να αποτραβηχτούμε από αυτές τις επιρροές αν θέλουμε πραγματικά η αστρολογία να μας δώσει την ελευθερία που θέλουμε (Hacking, 2002). Αυτή η ασφυξία της ελευθερίας είναι ακόμη πιο ισχυρή όταν κοιτάμε στις ερωτικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Όταν άνδρες βιολογικά που δεν ταυτίζονται όμως στην πραγματικότητα με τον «άνδρα» που έχουμε στην κοινωνική μας εικόνα θα πρέπει να συμπεριφερθούν με αυτό τον τρόπο και όταν γυναίκες που βιολογικά είναι γυναίκες αναγκάζονται να λειτουργήσουν σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα. Δεν μιλάω εδώ βέβαια μόνο για τις περιπτώσεις ομοφυλοφιλίας, υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι εκεί έξω που δεν τους βολεύει ο κοινωνικός ρόλος που τους δίνεται για αυτό και αποτυγχάνουν.
Μία ελεύθερη αστρολογία από την κοινωνική δόμηση μπορεί να δώσει τις πραγματικές ανάγκες σε ένα άτομο και να το απελευθερώσει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να διαγράψουμε την κοινωνία από μπροστά μας. Κανείς δεν είναι ένα απομονωμένο νησί και ικανός να ζήσεις μόνος του. Η συνείδηση όμως και η κατανόηση της κατάστασης μας θα μας βοηθήσει να μπορέσουμε να φύγουμε και οι αστρολόγοι από τις ρηχές μας ερμηνείες αλλά και οι άνθρωποι που έρχονται δίπλα μας να νοιώσουν πραγματικά ελεύθεροι και ευτυχισμένοι αφότου έχουν ανακαλύψει τον εαυτό τους. Εδώ όμως θα πρέπει να δώσουμε και κάποια όρια, άλλο η ταυτότητα όπως αναφέραμε παραπάνω που είναι κοινωνικά κατασκευασμένη και άλλο η προσωπικότητα σύμφωνα με την ψυχολογία και νομίζω ούτε η αστρολογία διαφωνεί από την εμπειρία μου, η προσωπικότητα είναι ένα αποτέλεσμα κοινωνικών αλλά και βιολογικών παραγόντων.
Ο άνδρας όταν γεννιέται για παράδειγμα έχει συγκεκριμένες επιρροές από την βιολογική του καταγωγή και από την εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας. Έτσι υπάρχουν για παράδειγμα ορμονικές διαφορές και άλλα στοιχεία που μας δίνουν μία κάποια κατεύθυνση. Μάλιστα οι πλέον επιτυχημένες έρευνες δείχνουν ότι διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας είναι κληρονομημένα από την οικογένεια μας κατά 30%. Όμως και πάλι αυτό φιλτράρεται από την κοινωνική δόμηση. Ένας νευρωτικός χαρακτήρας για παράδειγμα που αυτό του το χαρακτηριστικό είναι σε μεγάλο βαθμό κληροδοτούμενο κατά τις έρευνες στη Δυτική κοινωνία θεωρείται δυσλειτουργικός. Η δυσλειτουργία όμως δεν είναι η πραγματικότητα αλλά η τάση της κοινωνικής δόμησης απέναντι σε αυτό το χαρακτηριστικό τη δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι ένας Άρης – Ουρανός κατά μεγάλο ποσοστό μπορεί να φέρει μια νευρωτικότητα σε ένα άτομο όμως λόγω της κοινωνίας περισσότερο, σε μία άλλη κοινωνία πολύ διαφορετική μπορεί να γεννήσει ένα πολύ μεγάλο ηγέτη ή μία φουρνιά από ανθρώπους ελεύθερους από διάφορα ένστικτα.
Όταν μάλιστα φτάσουμε και στο γραφείο του Αστρολόγου, η αντίληψη του ατόμου ότι η νευρωτικότητα είναι εν μέρει βιολογική αλλά μόνο ως αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αλχημίσει τελικά αυτές τις επιρροές και να παράγει κάτι πολύ δημιουργικό. Προσωπικά όσες φορές γνώρισα άτομα νευρωτικά, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να δούμε πως μπορούμε να αλλάξουμε την αντίδραση του χάρτη στα κοινωνικά δεδομένα. Έτσι θα πρέπει να απελευθερώσουμε το άτομο από τους ρόλους που έχουμε βάλει σαν κοινωνία στον Άρη και στον Ουρανό και να βρούμε πως αυτό μπορεί να λειτουργήσει παραγωγικά στο ίδιο το άτομο. Μετέπειτα αφότου γίνει η μεταποίηση της αντίδρασης μπορεί να επανασυνταχθεί στην κοινωνία η όψη για παράδειγμα με πολύ πιο καλή λειτουργικότητα για το ίδιο το άτομο αλλά και για το κοινωνικό σύνολο.
Βέβαια όλα αυτά είναι θετικά για ένα άτομο που η κοινωνία σε ένα βαθμό όπως είναι δομημένη δεν εξυπηρετεί τον χάρτη του κάτι που βέβαια έχει να κάνει και με Ουράνια χαρακτηριστικά. Αν το άτομο είναι σωστά δομημένο σε ένα κοινωνικό πλαίσιο και έχει βρει ήδη το δρόμο του δεν υπάρχει κανένας λόγος να κάνει κάτι τέτοιο, εκτός και αν έχει την περιέργεια να ταξιδέψει και στο επέκεινα και να ανακαλύψει τους πολλαπλούς εαυτούς του… αλλά και αυτό Ουράνιο δεν είναι άλλωστε;
Bernstein, D., Penner, L., Clarke – Stewart, A. &Roy, E. (2003). Psychology. Boston: Houghton Mifflin Company
Gauntlett, D. (2002). Media, Gender and Identity. London: Routledge.
Gergen, J. K. (2001). Social construction in context. London: Sage Publications.
Goldin, C.S. (1994). Stigmatisation and AIDS. Critical issues in public helath, Social Sciense Medicine, 39, pp. 1359 – 1366.
Greenberg, D. R. (2004). Language and identity in the Balkans. New York: Oxford University Press.
Payne, S., Swami, V. & Stanistreet, L. D. (2008). The social construction of gender and its influence on suicide: a review of the literature. Jmh, vol 5, No.1, pp. 23 – 35.
Phoenix, A. (2007). Identities and diversities. In D. Miell, A. Phoenix, & K. Thomas (Eds.), Mapping Psychology (2nd ed., pp.43 – 95) Milton Keynes: The open University.
Tester, J. F. & McNicoll, P. (2004). Isumagijak saq: Mindful of the state: social construction of Inuit suicide. Social science & Medicine, 58, pp. 2625 – 2636.
Wahler, G. R. & Castlebury, F. D. (2002). Personal narratives as maps of the social ecosystem. Clinical Psychology Review, 22, pp. 297 – 314.
Zeidenstein, S. & Moore K. (eds) (1996). Learning about sexuality: A practical beginning. New York: Population Council / International Women’s Health coalition.